Bài tập bồi dưỡng học sinh giỏi Tiếng Việt Lớp 5

Nội dung text: Bài tập bồi dưỡng học sinh giỏi Tiếng Việt Lớp 5

1. BÀI TẬP BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI TIẾNG VIỆT === TỪ ĐƠN – TỪ GHÉP – TỪ LÁY 1- Cho đoạn văn sau: “Bản làng đã thức giấc. Đó đây, ánh lửa bập bùng trên các bếp. Ngoài bờ ruộng đã có bước chân người đi, tiếng nói chuyện rì rầm, tiếng gọi nhau í ới. Tảng sáng, vòm trời cao xanh mênh mông. Gió từ trên đỉnh núi tràn xuống thung lũng mát rượi ” a) Tìm các từ láy trong đoạn văn trên. b) Trong số các từ láy đó, từ nào là từ tượng thanh, từ nào là từ tượng hình? 2- Hãy sắp xếp các từ sau đây thành 2 nhóm và đặt tên cho mỗi nhóm: Ngoằn ngoèo, khúc khích, đủng đỉnh, lêu nhêu, vi vu, thướt tha, líu lo, sừng sững, cheo leo.
2. b) Từ ghép phân loại. c) Từ láy. 7- Tìm những tiếng có thể kết hợp với hòa để tạo thành từ ghép. Tìm từ gần nghĩa với từ hòa bình. 8- Điền tiếng thích hợp vào chỗ trống để có các từ ghép và các từ láy: mềm, xanh, khoẻ, lạnh, vui. 9- Các từ: bánh dẻo, bánh nướng, bánh cốm, bánh nếp, bánh rán, bánh ngọt, bánh gai, bánh mặn, bánh cuốn là từ ghép loại gì? Tìm căn cứ để chia các từ ghép đó thành 3 nhóm. 10- Cho các kết hợp hai tiếng sau: xe đạp, xe máy, xe cộ, máy bay, đạp xe, xe kéo, kéo xe, khoai nướng, khoai luộc, luộc khoai, múa hát, tập hát, tập múa, bánh rán, rán bánh, bánh kẹo. Hãy: a) Xác định những kết hợp nào trong các kết hợp trên là từ ghép. b) Phân loại các từ ghép đó?
3. 2- a) Phân biệt nghĩa của từ dành và từ giành trong hai câu sau: - Em dành quà cho bé. - Em gắng giành nhiều điểm tốt. 3- Thay thế từ in nghiêng được dùng theo nghĩa chuyển ở mỗi dòng dưới đây bằng từ ngữ cùng nghĩa được dùng theo nghĩa gốc. a) Tấm lòng vàng b) ý chí sắt đá. c) Lời nói ngọt ngào 4- Hãy chỉ ra sự khác nhau về nghĩa của tiếng thắng trong các từ ngữ dưới đây: a) Thắng cảnh tuyệt vời. b) Chiến thắng vĩ đại. c) Thắng nghèo nàn lạc hậu. d) Thắng bộ quần áo mới để đi chơi. 5- Tìm từ cùng nghĩa chỉ màu đen để điền vào chỗ chấm trong các từ dưới đây: Bảng , vải , gạo , đũa , mắt , ngựa , chó .
4. 10- Tìm từ trái nghĩa với mỗi từ sau: thật thà, giỏi giang, cứng cỏi, hiền lành, nhỏ bé, nông cạn, sáng sủa, thuận lợi, vui vẻ, cao thượng, cẩn thận, siêng năng, nhanh nhảu, đoàn kết. Đặt hai câu với hai từ vừa tìm được. 11- Nghĩa của quả trong quả ổi, quả cam, quả bưởi, có gì khác so với quả trong quả tim, quả đồi, quả đất? 12- Phân biệt nghĩa của những từ đồng âm trong các cụm từ sau: a) đậu tương - đất lành chim đậu – thi đậu. b) bò kéo xe – hai bò gạo – cua bò lổm ngổm. c) cái kim sợi chỉ – chiếu chỉ – chỉ đường – một chỉ vàng.
5. 16- Đối với mỗi từ sau đây, em hãy đặt 2 câu (một câu theo nghĩa bóng, một câu theo nghĩa đen): a) Danh từ: mặt. b) Động từ: chạy. c) Tính từ: cứng. TỪ LOẠI. 1- a) Xác định các danh từ, động từ, tính từ , quan hệ từ trong các câu sau: + “Cảnh rừng Việt Bắc thật là hay Vượn hót, chim kêu suốt cả ngày”. + “Ngay thềm lăng, mười tám cây vạn tuế tượng trưng cho một đoàn quân danh dự đứng trang nghiêm”. + “Xuân đi học qua cánh đồng làng. Trời mây xám xịt, mưa ngâu rả rích. Đó đay có bóng người đi thăm ruộng hoặc be bờ. Xuân rón rén bước trên con đường lầy lội”. b) Đặt một câu có một tính từ làm chủ ngữ. 2- “Chao ôi, những con bướm đủ hình dáng, màu sắc. Con xanh biếc pha đen như nhung bay nhanh loang loáng. Con vàng sẫm nhiều hình mặt nguyệt, ven cánh có răng cưa lượn lờ đờ như trôi trong nắng. Loại bướm nhỏ đsn kiyj, là là theo chiều gió Còn lũ bướm vàng tươi xinh xinh của những vườn rau cải thì rụt rè, nhút nhát, chẳng bao giờ dám bay ra đến bờ sông”.
6. a) “ những khuôn mặt trắng bệnh, những bước chân nặng như đeo đá.” b) Bông hoa huệ trắng muốt. c) Hạt gạo trắng ngần. d) Đàn cò trắng phau. e) Hoa ban nở trắng xóa núi rừng. 2- Tìm nhừng từ đồng nghĩa với từ in đậm trong từng câu dưới đây: a) Bóng tre trùm lên âu yếm làng tôi. b) Đứa bé rất chóng lớn, người tiều phu chăm nom như con đẻ của mình. c) Ngôi nhà nhỏ trên thảo nguyên. 3- Trong bài Mùa thu mới, nhà thơ Tố Hữu đã viết: Yêu biết mấy, những dòng sông bát ngát Giữa đôi bờ dào dạt lúa ngô non Yêu biết mấy, những con đường ca hát Qua công trường mới dựng mái nhà son! Theo em khổ thơ trên đã bộc lộ cảm xúc của tác giả trước những vẻ đẹp gì của đất nước chúng ta? 4- Hãy tả lại một cnahr vật thiên nhiên mà em yêu thích ( ngọn núi, cánh rừng, dòng sông, bãi biển, hồ nước, dòng thác, ). Đề 2 1- Chọn từ thích hợp trong các từ sau để điền vào chỗ trống: cho, biếu, tặng, truy tặng, cấp, phát, ban, dâng, hiến. a) Bác gửi các cháu nhiều cái hôn thân ái. b) chị Võ Thị Sáu danh hiệu anh hùng. c) Ăn thì no, thì tiếc. d) Lúc bà về, mẹ lại một gói trà mạn ướp nhị sen thơm phức.
7. lội, khi thì lao nhanh như những con thoi. Chim chóc cũng đua nhau đến bên hồ làm tổ. Những con bói cá mỏ dài, lông nhiều màu sắc. Những con cuốc đen trũi, chen lách vào giữa các bụi bờ 2- Chọn từ ngữ thích hợp nhất (trong các từ đồng nghĩa cho sẵn ở dưới ) để điền vào từng vị trí trong đoạn văn miêu tả dưới đây: Đêm trăng trên Hồ Tây Hồ về thu, nước (1), (2). Trăng tỏa sáng rọi vào các gợn sóng (3). Bây giờ, sen trên hồ đã gần tàn nhưng vẫn còn (4) mấy dóa hoa nở muộn. Mùi hương đưa theo chiều gió (5). Thuyền theo gió cứ từ từ mà ra đi giữa khoảng (6(. Đêm thanh, cảnh vắng, bốn bề (7). (1): trong veo, trong lành, trong trẻo, trong vắt, trong sáng. (2): bao la, bát ngát, thênh thang, mênh mông, rộng rãi. (3): nhấp nhô, lan tỏa, lan rộng, lăn tăn, li ti. (4): thưa thớt, lưa thưa, lác đác, lơ thơ, loáng thoáng. (5): thoang thoảng, ngào ngạt, thơm phức, thơm ngát, ngan ngát. (6): trống trải, bao la, mênh mang, mênh mông. (7): yên tĩnh, yên lặng, im lìm, vắng lặng, lặng ngắt như tờ. 3- Trong cuốn Hồi kí của Bác Hồ, hai nhà văn Hoài Thanh và Thanh Tịnh đã tả phong cảnh quê hương Bác như sau: Trước mắt chúng tôi, giữa hai dãy núi là nhà Bác với cánh đồng quê Bác. Nhìn xuống cánh đồng có đủ các màu xanh, xanh pha vàngcuar ruộng mía, xanh rất mượt của lúa chiêm đương thì con gái, xanh đậm của những rặng tre; đây đó một vài cây phi lao xanh biếc và nhiều màu xanh khác nữa.
8. Em hình dung được cảnh quê hương của nhà thơ Trần Đăng Khoa như thế nào? 4- Tả một cảnh đẹp mà em từng quan sát kĩ và cảm thấy yêu thích vào buổi chiều trong ngày. Đề 5 1- Tìm các cặp từ trái nghĩa trong những câu thơ sau: a) Trong như tiếng hạc bay qua Đục như tiếng suối mới sa nửa vời. Tiếng khoan như gió thoảng ngoài Tiếng mau sầm sập như trời đổ mưa. b) Sao đang vui vẻ ra buồn bã Vừa mới quen nhau đã lạ lùng. c) Đắng cay mới biết ngọt bùi Đường đi muôn dặm đã ngời mai sau. 2- Tìm từ ngữ thích hợp điền vào chỗ chấm để hoàn chỉnh các câu tục ngữ sau: a) Chết đứng còn hơn sống b) Chết còn hơn sống đục. c) Chết vinh còn hơn sống d) Chết một đống còn hơn sống 3- Trong bài Tiếng đàn ba-la-lai-ca trên sông Đà, nhà thơ Quang Huy đã miêu tả một đêm trăng vừa tĩnh mịch vừa sinh động trên công trường sông Đà như sau: Lúc ấy
9. Trái đất này là của chúng mình Qủa bóng xanh bay giữa trời xanh Bồ câu ơi, tiếng chim gù thương mến Hải âu ơi, cánh chim vờn sóng biển Cùng bay nào, cho trái đất quay! Cùng bay nào, cho trái đất quay! Đoạn thơ trên giúp em cảm nhận được những điều gì về trái đất thân yêu? 4- Tả ngôi nhà em đang ở cùng với những người thân. đề 7 1-.a) Tìm từ trái nghĩa với mỗi từ sau: nhỏ bé, sáng sủa, vui vẻ, cao thượng, cẩn thận, đoàn kết b)Chọn một từ trái nghỉa nêu trên để đặt câu. (Hai từ trái nghĩa xuát hiên trên trong môt câu ) 2-Tìm các từ trái nghĩa in đâm trong từng cum từ sau: -hoa tươi -rau tươi -cá tươi - trứng tươi -cau tươi -củi tươi -nét mặt tươi -màu sắc tươi 3-Trong bài Hạt gạo làng ta ,nhà thơ Trần Đăng Khoa có viết: Hạt gạo làng ta Có bão tháng bảy Có mưa tháng ba Giọt mồ hôi xa Những trưa tháng sáu
10. b) Tôi đi lính, lâu không về quê ngoại Dòng sông xưa vẫn bên lở bên bồi Khi tôi biết thương bà thì đã muộn Bà chỉ còn là một nấm cỏ thôi. c) Chị buồn nhớ những ngày qua Em vui nghĩ những ngày xa đang gần. d) Giã từ năm cũ bâng khuâng Đã nghe xuân mới lâng lâng lạ thường. 3-Tả vẻ đẹp của rừng mơ Hương Sơn, trong bài Rừng mơ của nhà thơ Trần Lê Văn có đoạn viết: Rừng mơ ôm lấy núi Mây trắng đọng thành hoa Gió chiều đông gờn gợn Hương bay gần bay xa Hãy ghi lại và dòng cảm nhận của em khi đọc đoạn thơ trên. 4- Tả lại một vườn rau (hoặc vườn hoa ) gần nơi em ở (hoặc nơi em có dịp đến thăm). Đề 9:
11. 2- Trong bài Hoàng hôn trên sông Hương ( TV5 tập I) có đoạn tả cảnh như sau: Phía bên sông, xóm Cồn Hến nấu cơm chiều, thả khói nghi ngút cả một vùng tre trúc. Đâu đó, từ sau khúc quanh vắng lặng của dòng sông, tiếng lanh canh của thuyền chài gỡ những mẻ cá cuối cùng truyền đi trên mặt nước, khiến mặt sông nghe như rộng hơn Em hãy cho biết: Đoạn văn trên có những hình ảnh và âm thanh nào có sức gợi tả sinh động ? Gợi tả được điều gì? 4- Tả ngôi trường có những cảnh vật đã từng gắn bó với em trong những ngày thơ ấu. Đề 10 1- Tìm lời giải nghĩa ( ở cột B) tương ứng với từ in đậm ở cột A: A B (1) Tiêm phòng dịch (a) Chất lỏng trong cơ thể (2) Gài ống nhựa vào vết mổ cho dịch thoát ra ngoài (b) Bệnh lây lan rộng (3) Dịch từ tiếng Anh ra tiếng Việt (c) Chuyển rời vị trí. (4) Dịch cái tủ lạnh sang bên trái. (d) Chuyển nội dung được diễn đạt từ ngôn ngữ này ra ngôn ngữ khác. 3- Đặt câu để phân biệt từ đồng âm: kính, nghé, sáo.
12. Đêm đêm tôi vừa chợp mắt Cánh cửa lại rung lên tiếng đập cánh Những quả trứng lại lăn vào giấc ngủ Tiếng lăn như đá lở trên ngàn. Đoạn thơ cho thấy những hình ảnh nào đã để lại ấn tượng sâu sắc trong tâm trí tác giả? Vì sao như vậy? 3- Tả cảnh nơi em ở ( hoặc nơi em đã đến) gắn bó trong một mùa trong năm ( xuân, hạ, thu, đông, hoặc mùa khô, mùa mưa). Đề 12 1- Trong những câu nào dưới đây, các từ sườn, tai mang nghĩa gốc và trong những câu nào chúng mang nghĩa chuyển? a) Sườn: - Nó hích vào sườn tôi. b) Tai: - Đây là những điều mắt thấy tai nghe. - Con đèo chạy ngang qua sườn núi. - Chiếc cối xay lúa cũng có hai tai rát điệu. - Tôi đi qua phía sườn nhà. - Đến cả cái ấm, cái chén cũng có tai. - Dựa vào sườn của bản báo cáo. 2- Với mỗi nghĩa dưới đây của từ cahyj, hãy đặt một câu: a) Dời chỗ bằng chân với tốc độ cao. b) Tìm kiếm. c) Vận hành, hoạt động. d) Trốn tránh. e) Vận chuyển. 3- Trong bài Mùa thảo quả, nhà văn Ma Văn Kháng tả hương thơm trong rừng thảo quả như sau: