Giáo án môn KHTN Lớp 6 Kết nối tri thức - Bài 4: Sử dụng kính hiển vi quang học

Nội dung text: Giáo án môn KHTN Lớp 6 Kết nối tri thức - Bài 4: Sử dụng kính hiển vi quang học

1. Ngày soạn: Ngày giảng: BÀI 4: SỬ DỤNG KÍNH HIỂN VI QUANG HỌC Thời gian thực hiện: 02 tiết Tiết 1: Mục 1,2,3 Tiết 2: Thực hành I. Mục tiêu 1. Kiến thức: - Biết cách sử dụng kính hiển vi quang học. 2. Năng lực: * Năng lực chung - Năng lực tự học và tự chủ trong tất cả các hoạt động học tập. - Năng lực giao tiếp và hợp tác trong các hoạt động nhóm. * Năng lực đặc thù Năng lực KHTN: - Biết cách sử dụng kính hiển vi để quan sát các vật có kích thước rất nhỏ. Năng lực vận dụng: - Vận dụng kiến thức đã học vào sử dụng kính hiển vi quang học để quan sát các vật có kích thước rất nhỏ. 3. Phẩm chất: Thông qua thực hiện bài học sẽ tạo điều kiện để học sinh: - Chịu khó tìm tòi tài liệu và thực hiện các nhiệm vụ học tập. - Có trách nhiệm trong hoạt động nhóm, chủ động nhận và thực hiện tất cả các nhiệm vụ. - Trung thực, cẩn thận trong thực hành, ghi chép kết quả thí nghiệm và vẽ hình. II. Thiết bị dạy học và học liệu 1. Giáo viên: Chuẩn bị phiếu học tập cho các nhóm học sinh hoặc từng đối tương học sinh, kính hiển vi quang học, máy chiếu. 2. Học sinh: Mỗi nhóm HS chuẩn bị: + Nhóm 1: 1 củ bất kỳ. + Nhóm 2: 1 quả bất kỳ. + Nhóm 3: 1 chiếc lá còn tươi. + Nhóm 4: 1 ít sỏi nhỏ. III. Tiến trình dạy học 1. Hoạt động 1: Mở đầu a) Mục tiêu: Giúp học sinh xác định được vấn đề học tập là tìm hiểu về kính hiển vi quang học. b) Nội dung: Cá nhân HS xung phong trả lời câu hỏi, xác định có những vật có kích thước rất bé nhỏ mà sử dụng kính lúp cũng không nhìn thấy được, cần có một dụng cụ khác. Câu hỏi: Mẫu vật nào có thể quan sát trực tiếp bằng mắt hoặc nên dùng kính lúp? a) Côn trùng (như ruồi, muỗi, kiến, ) b) Gân của chiếc lá. c) Vi khuẩn. d) Một quả cà chua. e) Tế bào thịt quả cà chua. * Tế bào là đơn vị rất nhỏ bé cấu tạo nên tất cả các cơ thể sinh vật (thực vật, động vật, con người). c) Tổ chức thực hiện: Hoạt động của GV Hoạt động của HS
2. - GV đưa ra câu hỏi yêu cầu học sinh - HS hoạt động cá nhân suy nghĩ trả xác định những vật có thể quan sát trực lời câu hỏi. tiếp bằng mắt hoặc sử dụng kính lúp. + HS khác nêu ý kiến của mình, nhận - GV dẫn dắt HS làm rõ vấn đề cần giải xét câu trả lời của bạn. quyết: Để quan sát những vật có kích thước rất nhỏ ta cần sử dụng một dụng cụ có độ phóng đại 40 – 3000 lần, đó là kính hiển vi quang học. c) Sản phẩm: Câu trả lời của HS. - Vật có thể quan sát trực tiếp bằng mắt: một quả cà chua. - Vật nên quan sát bằng kính lúp để thấy rõ: côn trùng, gân của chiếc lá. - Vật không quan sát được bằng mắt hoặc kính lúp: vi khuẩn, tế bào thịt quả cà chua. * Đánh giá: Phương pháp quan sát. Công cụ kiểm tra thang đo Các mức độ của thang đo từ 1 đến 3, trong đó: 1: Chưa trả lời được. 2: Đã trả lời nhưng vẫn còn sai. 3: Trả lời đúng Các tiêu chí Mức 1 Mức 2 Mức 3 1. Vật có thể quan sát trực tiếp bằng mắt 2. Vật nên quan sát bằng kính lúp để thấy rõ 3. Vật không quan sát được bằng mắt hoặc kính lúp 2. Hoạt động 2: Hình thành kiến thức mới về kính hiển vi quang học Hoạt động 2.1: Tìm hiểu về cấu tạo của kính hiển vi quang học a) Mục tiêu: Nêu được cấu tạo của kính hiển vi quang học gồm có 4 hệ thống chính. b) Nội dung: tìm hiểu về cấu tạo của KHVQH trong thời gian khoảng 4 phút. c) Tổ chức thực hiện: Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV chia lớp thành 4 nhóm. - HS quan sát kính hiển vi quang học - GV phát kính hiển vi quang học cho và thảo luận nhóm hoàn thành PHT số các nhóm và giao nhiện vụ cho các 1. nhóm. - Đại diện 1 nhóm HS trình bày kết - GV chốt kiến thức, yêu cầu HS ghi vở. quả, các nhóm khác nhận xét. d) Sản phẩm: PHT số 1 trình bày cấu tạo của kính hiển vi quang học. * Kính hiển vi quang học gồm có 4 hệ thống: - Hệ thống phóng đại gồm thị kính, vật kính. - Hệ thống giá đỡ gồm chân kính, thân kính, bàn kính, kẹp giữ mẫu. - Hệ thống chiếu sáng gồm đèn, gương, màn chắn sáng. - Hệ thống điều chỉnh độ dịch chuyển của ống kính gồm ốc to (núm chỉnh thô), ốc nhỏ (núm chỉnh tinh). + Hệ thống phóng đại được xem là bộ phận quan trọng nhất vì bộ phận đó có tác dụng phóng đại ảnh của vật lên nhiều lần để mắt ta có thể nhìn rõ. * Các bộ phận cơ bản của kính hiển vi quang học: GV treo tranh phóng to về kinh hiển vi để học sinh quan sát.
3. *Đánh giá : Phương pháp kiểm tra nhóm. Công cụ thang đo Tiêu chí Có Không 1.Tích cực tham gia hoạt động nhóm 2.Trình bày được cấu tạo của kính hiển vi Hoạt động 2.2: Tìm hiểu về cách sử dụng kính hiển vi quang học a) Mục tiêu: - HS nêu được cách sử dụng kính hiển vi quang học - HS sử dụng được kính hiển vi quang học quan sát được rõ nét hình ảnh vật có kích thước rất nhỏ. b) Nội dung: HS thảo luận nhóm lớn trong 10 phút thực hiện nhiệm vụ nghiên cứu SGK và thực hành sử dụng kính hiển vi quang học đểhoàn thành PHT số 2. c) Tổ chức thực hiện: Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV giao nhiệm vụ: HS hoạt động - HS thảo luận nhóm hoàn thiện PHT nhóm lớn trong 10 phút thực hiện số 2: nhiệm vụ trong PHT 2 và cá nhân HS + Quan sát kính hiển vi quang học, hoàn thiện PHT số 2. tham khảo sách giáo khoa sắp xếp - GV gọi ngẫu nhiên một HS trình bày đúng tiến trình sử dụng kính hiển vi kết quả PHT số 2, các thành viên và quang học để quan sát mẫu vật. nhóm khác nhận xét. - GV chốt kiến thức về cách sử dụng kính hiển vi quang học. d) Sản phẩm: 1. PHT số 2: Các bước sử dụng kính hiển vi quang học Đặt tiêu bản lên bàn kính, dùng kẹp để giữ tiêu bản. Vặn ốc to theo Bước 3 chiều kim đồng hồ để hạ vật kính gần sát vào tiêu bản. Bước 5 Vặn ốc nhỏ thật chậm, đến khi nhìn thấy vật mẫu thật rõ nét. Bước 2 Điều chỉnh ánh sáng cho thích hợp với vật kính. Bước 1 Chọn vật kính thích hợp (10x, 40x hoặc 100x) theo mục đích quan sát. Mắt nhìn vào thị kính, vặn ốc to theo chiều ngược lại để đưa vật kính Bước 4 lên từ từ, đến khi nhìn thấy vật cần quan sát 2. Hình vẽ tế bào vảy hành tây HS quan sát được - GV treo tranh hình ảnh tế bào vảy hành tây cho học sinh quan sát. *Đánh giá : Phương pháp kiểm tra nhóm. Công cụ thang đo Tiêu chí Có Không 1.Tích cực tham gia hoạt động nhóm 2.Trình bày được các bước sử dụng kính hiển vi quang học. Hoạt động 2.3: Tìm hiểu về cách bảo quản kính hiển vi quang học a) Mục tiêu: HS nêu được cách bảo quản kính hiển vi quang học.
4. b) Nội dung: HS hoạt động nhóm đôi trong 3 phút nêu ra những điều cần chú ý khi di chuyển, sử dụng, vệ sinh, cất giữ kính hiển vi quang học. c) Tổ chức thực hiện: Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV giao nhiệm vụ cho các nhóm về tìm - HS thảo luận nhóm đôi và ghi lại hiểu cách bảo quản kính hiển vi kết quả thảo luận vào vở và báo cáo. - GV gọi nhóm nào nêu được nhiều điều cần chú ý nhất lên trình bày, các nhóm khác nhận xét, bổ sung. - GV chốt lại những điều cơ bản cần chú ý để bảo quản kính hiển vi quang học. d) Sản phẩm: Câu trả lời của HS trong vở ghi về cách bảo quản kính hiển vi quang học, có thể: - Cầm kính hiển vi bằng thân kính, tay kia đỡ chân đế của kính. - Để kính trên bề mặt phẳng. - Không chạm tay ướt hoặc bẩn lên kính hiển vi. - Lau thị kính và vật kính bằng giấy chuyên dụng trước và sau khi dùng. - Cất kính ở nơi khô ráo, có bọc chống bụi. *Đánh giá : Phương pháp kiểm tra nhóm. Công cụ thang đo Tiêu chí Có Không 1.Tích cực tham gia hoạt động nhóm 2.Trình bày được cách bảo quản kính hiển vi quang học. 3. Hoạt động 3: Luyện tập a) Mục tiêu: Hệ thống được một số kiến thức đã học về cấu tạo, cách sử dụng, cách bảo quản kính hiển vi quang học. b) Nội dung: Cá nhân HS trả lời 5 câu trắc nghiệm bằng cách giơ thẻ A/B/C/D có 4 màu khác nhau. Câu 1: Khả năng phóng to ảnh của vật bằng kính hiển vi là A. 3 – 20 lần. B. 10 – 20 lần. C. 20 – 100 lần. D. 40 – 3000 lần. Câu 2: Hệ thống quan trọng nhất của kính hiển vi là A. Hệ thống phóng đại. B. Hệ thống giá đỡ. C. Hệ thống chiếu sáng. D. Hệ thống điều chỉnh độ dịch chuyển của ống kính. Câu 3: Khi quan sát vật mẫu, tiêu bản được đặt lên bộ phận nào của kính hiển vi? A. Vật kính B. Thị kính C. Bàn kính D. Chân kính Câu 4: Chọn từ thích hợp để điền vào chỗ trống trong câu sau: Trong cấu tạo của kính hiển vi, ... là bộ phận để mắt nhìn vào khi quan sát vật mẫu. A. Vật kính B. Thị kính C. Bàn kính D. Chân kính Câu 5: Khi sử dụng và bảo quản kính hiển vi, chúng ta cần lưu ý điều gì? A. Khi vặn ốc to để đưa vật kính đến gần tiêu bản cần cẩn thận không để mặt của vật kính chạm vào tiêu bản.
5. B. Khi di chuyển kính thì phải dùng cả 2 tay: một tay đỡ chân kính, một tay cầm chắc thân kính. C. Sau khi dùng cần lấy khăn bông sạch lau bàn kính, chân kính, thân kính. D. Tất cả các phương án trên. c) Tổ chức thực hiện: Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV dùng máy chiếu, chiếu lần lượt + GV ghi lại số HS trả lời đúng mỗi từng câu hỏi và yêu cầu HS giơ thẻ đáp câu hỏi để đánh giá chung hiệu quả giờ án của mình. học. d) Sản phẩm: Đáp án câu hỏi trắc nghiệm của HS. Câu 1. D Câu 2. A Câu 3. C Câu 4. B Câu 5. D *Đánh giá: Phương pháp đánh giá: Hỏi - đáp. Công cụ: Câu hỏi trắc nghiệm 4. Hoạt động 4: Vận dụng a) Mục tiêu: Vận dụng được kiến thức, kĩ năng sử dụng kính hiển vi quang học vào nghiên cứu để quan sát các vật có kích thức rất nhỏ. b) Nội dung: HS sử dụng kính hiển vi quang họcđể quan sát một số mẫu vật khác trong phòng thực hành và vẽ lại hình ảnh quan sát được: tế bào biểu bì cà chua, tế bào lá cây, hạt sỏi, cây nấm, . c) Tổ chức thực hiện: Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV giao cho mỗi nhóm 1 mẫu vật đã - HS hoạt động nhóm sử dụng chuẩn bị sẵn: yêu cầu các nhóm sử dụng KHVQH quan sát mẫu vật của nhóm KHVQH để quan sát mẫu vật của nhóm mình rồi vẽ lại hình ảnh vào giấy/vở. mình rồi vẽ lại hình ảnh quan sát được. - Báo cáo: Đại diện từng nhóm lần lượt lên báo cáo tiến trình thực hiện và chia sẻ kết quả quan sát của nhóm mình. c) Sản phẩm: Hình ảnh những vật nhỏ đã được HS quan sát bằng kính hiển vi quang học trên giấy/vở ghi. *Đánh giá : Phương pháp kiểm tra nhóm. Công cụ thang đo Tiêu chí Có Không 1.Tích cực tham gia hoạt động nhóm 2.Hoàn thành và trình bày kết quả TN trên giấy/vở ghi. * Hướng dẫn tự học ở nhà - Tự ôn tập khắc sâu kiến thức về cấu tạo của kính hiển vi quang học. - Vận dụng kiến thức đã học vào thực tế khi sử dụng và bảo quản kính hiển vi quang học. - Chủ động nghiên cứu kiến thức bài tiếp theo “ Đo chiều dài”.