Kế hoạch bài dạy môn KHTN Lớp 6 Kết nối tri thức - Bài 17: Tách chất từ hỗn hợp

Nội dung text: Kế hoạch bài dạy môn KHTN Lớp 6 Kết nối tri thức - Bài 17: Tách chất từ hỗn hợp

1. Tiết 38: BÀI 17 - TÁCH CHẤT TỪ HỖN HỢP I. Mục tiêu 1. Về kiến thức: - Trình bày một số cách đơn giản để tách chất ra khỏi hỗn hợp và ứng dụng của các cách tách đó. - Sử dụng một số dụng cụ, thiết bị cơ bản để tách chất ra khỏi hỗn hợp bằng cách lọc, cô cạn, chiết. - Nêu mối liên hệ giữa tính chất vật lý của một số chất thông thường với phương pháp tách chúng ra khỏi hỗn hợp và ứng dụng của các chất trong thực tiễn. 2. Về năng lực, phẩm chất: 2.1. Năng lực a) Năng lực chung - Năng lực tự chủ và tự học: Chủ động, tích cực tìm kiếm thông tin, đọc sách giáo khoa, quan sát tranh ảnh để tìm hiểu về một số cách đơn giản để tách chất ra khỏi hỗn hợp và ứng dụng của các cách tách đó. - Năng lực giao tiếp và hợp tác: Thảo luận nhóm để tìm được một số cách đơn giản để tách chất ra khỏi hỗn hợp, ứng dụng của các cách tách đó và sử dụng được một số dụng cụ, thiết bị cơ bản để tách chất ra khỏi hỗn hợp bằng cách lọc, cô cạn, chiết. - Năng lực giải qyết vấn đề và sáng tạo:. Xác định được và biết tìm hiểu các thông tin liên quan đến mối liên hệ giữa tính chất vật lý với phương pháp tách chất khỏi hỗn hợp, thảo luận để đề xuất các phương án phù hợp và ứng dụng trong thực tiễn. b) Năng lực đặc thù: * Năng lực nhận thức KHTN: - Trình bày được tính chất của từng chất trong hỗn hợp. - Nêu được nguyên tắc tách chất từ hỗn hợp. - Trình bày được một số cách tách chất: lọc, lắng, cô cạn, chiết. * Năng lực tìm hiểu KHTN: - Đề xuất được cách tách chất ra khỏi hỗn hợp. - Thực hiện được thí nghiệm tách chất ra khỏi hỗn hợp: lắng, gạn và lọc, cô cạn. * Năng lực vận dụng KHTN: - Giải thích được ứng dụng của tách chất trong thực tế đời sống. (sử dụng khẩu trang khi không khí nơi em bị ô nhiễm bụi mịn). - Vận dụng kiến thức nêu được các giải pháp làm sạch môi trường trong thực tế, đời sống (Làm sạch nước trong bể cá khi bể cá bị bẩn, quá trình làm bột sắn dây, tinh bột nghệ, .). 2.2. Phẩm chất - Yêu nước: Có ý thức tham gia các hoạt động bảo vệ môi trường sống (Làm sạch, bảo vệ không khí tránh ô nhiễm). - Chăm chỉ: Chăm học, chịu khó tìm tòi tài liệu và thực hiện các nhiệm vụ cá nhân nhằm tìm hiểu về các hiện tượng tách chất và ứng dụng của nó trong thực tế. - Trung thực: Báo cáo đúng kết quả thí nghiệm tách chất ra khỏi hỗn hợp.
2. 2 - Trách nhiệm: Có trách nhiệm trong hoạt động nhóm, chủ động nhận và thực hiện nhiệm vụ thí nghiệm, thảo luận về dụng cụ, cách làm và thao tác làm thí nghiệm. II. Thiết bị dạy học và học liệu 1. Chuẩn bị của giáo viên - Phiếu học tập - Thang đánh giá - Dụng cụ thí nghiệm (3 nhóm), mỗi nhóm gồm: Cốc thủy tinh loại 100 ml: 9 cái; Giấy lọc: 3 tờ; Phễu thủy tinh: 3 cái; Đũa thủy tinh: 3 chiếc - Hóa chất: Muối ăn, nước. 2. Chuẩn bị của học sinh 1. Chuẩn bị của học sinh - Mỗi nhóm một tờ giấy A0 - Nghiên cứu trước các nội dung bài mới và tìm hiểu các thí nghiệm trong bài. - Chuẩn bị vật liệu: Đất. III. Tiến trình dạy học 1. Hoạt động 1: Khởi động a) Mục tiêu: Nhận biết được các chất và các hỗn hợp. b) Nội dung: Phân biệt được chất và hỗn hợp c) Sản phẩm: - Liệt kê được chất: nước cất, muối ăn, bột sắt, bột gỗ, bột nhôm, dầu ăn. Liệt kê được hỗn hợp: dầu ăn và nước; muối ăn và cát; bột sắt, bột gỗ và bột nhôm; dầu ăn và nước. d) Tổ chức thực hiện: - Tổ chức trò chơi “Ai nhanh hơn” - GV chia lớp thành hai đội A và B. - GV chiếu hình ảnh các chất và hỗn hợp - HS: 2 đội cùng quan sát một số hình ảnh về chất và hỗn hợp, sau đó mỗi đội cử 1 đại diện lên bảng liệt kê tên những hình ảnh vừa quan sát - Sau đó, mỗi đội chọn 2 HS khác lên bảng xác định chất và hỗn hợp. - Đội nào liệt kê nhiều kết quả đúng thì sẽ chiến thắng và nhận một phần quà hấp dẫn từ GV. - Dự kiến phương án đánh giá kết quả học tập + Phương pháp: Quan sát, viết + Công cụ: Thang đo Đánh giá theo thang điểm Biểu hiện 10 - Nói đúng được 1 chất tinh khiết, 1 hỗn hợp 2 điểm - Nói đúng được 3 chất tinh khiết, 3 hỗn hợp 6 điểm - Nói đúng được 4 chất tinh khiết, 4 hỗn hợp 8 điểm
3. 3 - Nói đúng được 5 chất tinh khiết, 4 hỗn hợp 10 điểm GV: Yêu cầu 2 đội tự đánh giá chéo → GV kết luận. Hoạt động 2: Hình thành kiến thức 2.1: Tìm hiểu nguyên tắc tách chất a) Mục tiêu - Trình bày được tính chất của từng chất trong hỗn hợp. - Nêu được nguyên tắc tách chất từ hỗn hợp. b) Nội dung - Yêu cầu: HS quan sát Hình 17.1, hoàn thành phiếu học tập Phiếu học tập: Giải thích cách tách chất Hiện tượng tách chất Hỗn hợp Chất ra khỏi hỗn hợp Phù sa trong nước sông lắng xuống Làm bay hơi nước biển - Trả lời câu hỏi: c) Sản phẩm: Phiếu học tập và câu trả lời của học sinh: - Phiếu học tập Giải thích cách tách chất ra khỏi Hiện tượng tách chất Hỗn hợp Chất hỗn hợp - Hạt phù sa nặng hơn nước nên Phù sa trong nước sông Nước sông Phù sa lắng xuống lắng xuống đáy sông. Muối ăn không bị bay hơi nên khi làm cho nước biển bay hơi Làm bay hơi nước biển Nước biển Muối ăn bởi gió và năng lượng mặt trời sẽ thu được muối rắn. - Câu trả lời của HS: + Trong thực tế, các chất thường tồn tại ở dạng hỗn hợp. + Ví dụ: Khai thác dầu, chưng cất rượu + Để tách chất ra khỏi hỗn hợp ta dựa vào sự khác nhau về tính chất. + Sự khác nhau về: kích thước hạt, nặng hay nhẹ, tính bay hơi, khả năng tan trong các dung môi khác nhau. Nguyên tắc tách chất: Dựa vào các tính chất khác nhau có thể áp dụng cách phù hợp để tách chất ra khỏi hỗn hợp. d) Tổ chức thực hiện: Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh - GV chia lớp thành 4 nhóm, cho HS quan HS: Hoạt động nhóm (5’): Quan sát Hình sát Hình 17.1 17.1, hoàn thành phiếu học tập. - Yêu cầu HS: Thảo luận nhóm (5’), hoàn - Đại diện các nhóm trình bày, nhóm khác thành phiếu học tập bổ sung - GV nhận xét đáp án - GV: Nêu các câu hỏi: - HS: Cá nhân trả lời câu hỏi, HS khác + Trong thực tế, em thường gặp chất tinh khiết nhận xét bổ sung. hay hỗn hợp? + Lấy ví dụ về hiện tượng tách chất trong tự
4. 4 nhiên? + Các chất trong tự nhiên tồn tại ở 3 trạng thái là rắn, lỏng, khí. Mỗi chất đều có những tính chất riêng. Vậy để tách chất ra khỏi hỗn hợp dựa vào đâu? + Liệt kê những tính chất khác nhau để tách chất ra khỏi hỗn hợp? Từ đó rút ra nguyên tắc tách chất? - GV nhận xét đáp án.và khẳng định: Mỗi * Kết luận: chất có tính chất nhất định, không thay đổi - Nguyên tắc tách chất: Dựa vào các tính do đó có thể sử dụng để tách chất ra khỏi chất khác nhau của chất để tách chất ra hỗn hợp. khỏi hỗn hợp: Trạng thái (rắn, lỏng, khí), kích thước hạt, tính bay hơi, độ nặng, nhẹ, tính tan trong dung môi, - Ví dụ: Tách nước cất ra khỏi nước máy (Chưng cất nước, dựa vào nhiệt độ sôi khác nhau). * Dự kiến phương án đánh giá: - Phương pháp: Quan sát - Công cụ: Thang đánh giá. Mức độ Tiêu chí đánh giá Trả lời đúng 4/4 câu hỏi Mức 1 Hoàn thành đúng phiếu học tập Trả lời đúng 2/4 câu hỏi Mức 2 Hoàn thành đúng phiếu học tập Chưa trả lời đúng 4/4 câu hỏi Mức 3 Hoàn thành đúng phiếu học tập Chưa trả lời đúng câu hỏi Mức 4 Chưa hoàn thành đúng phiếu học tập 2.2: Tìm hiểu một số cách tách chất a) Mục tiêu - Chủ động, tích cực tìm kiếm thông tin, đọc sách giáo khoa, quan sát tranh ảnh để tìm hiểu về một số cách đơn giản để tách chất ra khỏi hỗn hợp và ứng dụng của các cách tách đó. - Thảo luận nhóm để tìm được một số cách đơn giản để tách chất ra khỏi hỗn hợp, ứng dụng của các cách tách đó và sử dụng được một số dụng cụ, thiết bị cơ bản để tách chất ra khỏi hỗn hợp bằng cách lọc. - Trình bày được một số cách tách chất: lọc, lắng. - Đề xuất được cách tách chất ra khỏi hỗn hợp. - Thực hiện được thí nghiệm tách chất ra khỏi hỗn hợp: lắng, gạn và lọc. b) Nội dung
5. 5 - HS hoạt động nhóm tiến hành thí nghiệm, hoàn thành và trả lời câu hỏi phiếu học tập . - HS trả lời câu hỏi. c) Sản phẩm: - Phiếu học tập: Thí Phương Dựa vào Tiến hành Kết quả Trả lời câu hỏi nghiệm pháp tách tính chất - Lấy 1 cốc nước, cho 1 - Thu Lọc Dựa vào - Quan sát so thìa đất vào cốc, khuấy được sự khác sánh màu của đục, quan sát. nước lọc. nhau về nước gạn và Lọc nước kích nước lọc. từ hỗn - Gấp giấy lọc vào phễu, quan sát. thước hợp nước hạt. lẫn đất. - Gạn lớp nước phía trên (nước gạn), rót từ từ đến hết vào phễu lọc có giấy lọc. - Thu nước chảy vào cốc hứng (nước lọc) d) Tổ chức thực hiện: Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh 1. Lắng, gạn và lọc - GV chia lớp thành 4 nhóm HS: Hoạt động nhóm (10’): - GV yêu cầu HS đọc cách tiến hành trong - HS làm thí nghiệm, thảo luận và đi đến PHT, làm thí nghiệm “Lọc nước từ hỗn hợp thống nhất ghi chép đầy đủ kết quả thu nước lẫn đất”, hoàn thành và trả lời câu hỏi được và hoàn thành phiếu trong phiếu học tập. - Đại diện các nhóm báo cáo, các nhóm còn - GV gọi từng nhóm trình bày nội dung lại theo dõi và nhận xét, bổ sung. trong Phiếu học tập, các nhóm còn lại theo dõi và nhận xét bổ sung (nếu có). - GV nhận xét về kết quả hoạt động của các nhóm. - GV yêu cầu cá nhân HS trả lời câu hỏi: + Qua nội dung vừa nghiên cứu em hãy nêu - 2 -> 3 HS trả lời câu hỏi, HS khác nhận một số cách tách chất ra khỏi hỗn hợp? xét bổ sung: - GV nhận xét, đưa ra kết luận. * Kết luận: Dựa vào các tính chất khác nhau có thể áp dụng cách phù hợp để tách chất ra khỏi hỗn hợp: + Lọc: Tách chất rắn không tan ra khỏi
6. 6 chất lỏng. + Lắng: Tách chất rắn lơ lửng nặng hơn ra khỏi các chất nhẹ hơn. * Dự kiến phương án đánh giá: - Phương pháp: Quan sát - Công cụ: Thang đo. Các mức độ của thang đo: 1. Chưa làm được; 2. Đã làm những còn lúng lúng; 3.Đã biết nhưng còn sai sót; 4. Đã làm đúng. Các tiêu chí Mức 4 Mức 3 Mức 2 Mức 1 Thực hiện các bước thí nghiệm chính xác. Ghi chép quá trình thí nghiệm đầy đủ Nêu và giải thích kết quả thí nghiệm rõ ràng. Vận dụng thí nghiệm trả lời chính xác câu hỏi. 3. Hoạt động 3: Luyện tập a) Mục tiêu: Khắc sâu cho học sinh cách tách chất bằng phương pháp lắng, gạn và lọc. b) Nội dung: - HS HĐ cá nhân trả lời câu hỏi: Có hỗn hợp bột gỗ và cát em hãy đề xuất phương pháp tách bột gỗ khỏi cát. Giải thích cho phương pháp đó. c) Sản phẩm: - Nêu được phương pháp tách bột gỗ khỏi cát: d) Tổ chức thực hiện: Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh - GV yêu cầu HS hoạt động cá nhân trả - HS thực hiện theo yêu cầu của giáo viên. lời câu hỏi - GV gọi ngẫu nhiên 3 HS lần lượt trình - Hs trình bày, HS khác nhận xét bổ sung bày ý kiến cá nhân. - GV nhận xét và chốt kiến thức * Dự kiến phương án đánh giá: - Phương pháp: Hỏi - đáp - Công cụ: Bảng kiểm Tiêu chí đánh giá Có Không - Đề xuất được phương pháp - Giải thích được phương pháp đề xuất 4. Hoạt động 4: Vận dụng a) Mục tiêu:
7. 7 - Xác định được và biết tìm hiểu các thông tin liên quan đến mối liên hệ giữa tính chất vật lý với phương pháp tách chất khỏi hỗn hợp, thảo luận để đề xuất các phương án phù hợp và ứng dụng trong thực tiễn. Giải thích được ứng dụng của tách chất trong thực tế đời sống. (sử dụng khẩu trang khi không khí nơi em bị ô nhiễm bụi mịn). - Vận dụng kiến thức nêu được các giải pháp làm sạch môi trường trong thực tế làm sạch nước trong bể cá khi bể cá nhà em bị bẩn. b) Nội dung: - GV yêu cầu HS trả lời các câu hỏi sau: - Ở nơi em ở hiện nay đang bị ô nhiễm bụi mịn, khi tham gia giao thông chúng ta cần tạo thói quen gì để hạn chế tác hại của bụi mịn tác động đến sức khỏe? - Đề xuất phương pháp làm sạch bể cá cảnh. - GV cho HS đọc mục Em có biết. c) Sản phẩm: - Chúng ta cần tạo thói quen sử dụng khẩu trang khi tham gia giao thông. - HS đề xuất được phương pháp làm sạch bể cá cảnh. - HS đọc mục Em có biết để biết được tác dụng của máy lọc nước. d) Tổ chức thực hiện: - GV giao nhiệm vụ học tập cá nhân, HS trả lời 2 câu hỏi. - GV cho HS đọc mục Em có biết; cho HS quan sát thông tin, hình ảnh máy lọc nước. * Giao nhiệm vụ về nhà: Học bài, đọc trước phần tách chất bằng phương pháp cô cạn và chiết. Tiết 39: BÀI 17 - TÁCH CHẤT TỪ HỖN HỢP (tiếp theo) II. Thiết bị dạy học và học liệu
8. 8 1. Chuẩn bị của giáo viên - Bảng KWL - Phiếu học tập - Thang đánh giá - Dụng cụ thí nghiệm (3 nhóm), mỗi nhóm gồm: Cốc thủy tinh loại 100 ml: 3 cái; Chén sứ: 3 cái; Đèn cồn: 3 cái; Phễu chiết: 3 cái; Đũa thủy tinh: 3 chiếc - Hóa chất: Muối ăn, Dầu ăn, nước, nước muối. 2. Chuẩn bị của học sinh - Mỗi nhóm một tờ giấy A0 - Nghiên cứu trước các nội dung bài mới và tìm hiểu các thí nghiệm trong bài. III. Tiến trình dạy học 1. Hoạt động 1: Khởi động a) Mục tiêu: Tạo hứng thú học tập cho học sinh b) Nội dung: - HS quan sát các hình ảnh “Người dân khai thác muối từ nước biển”, hoàn thiện thông tin bảng KWL - HS: Thảo luận, hoàn thành bảng KWL c) Sản phẩm: Bảng KWL K (Know) W (Want) L (Learn)
9. 9 - GV: Đánh giá được nhận thức của HS về vấn đề tách chất ra khỏi hỗn hợp. Từ đó GV nêu vấn đề “Người dân đã khai thác muối từ nước biển như thế nào”. d) Tổ chức thực hiện: - GV cho HS quan sát hình ảnh: “Người dân khai thác muối từ nước biển”, yêu cầu HS hoàn thành bảng KWL - HS: Hoạt động nhóm (3’): Quan sát tranh, hoàn thành bảng KWL - Đại diện nhóm trình bày sản phẩm bảng KWL - Các nhóm khác theo dõi. - GV: nhận xét hoạt động. * Dự kiến phương án đánh giá: - Phương pháp: Quan sát Mức 3: Trình bày được nội dung 2 của mục K, W. Mức 2: Trình bày được nội dung 1 của mục K Mức 1: Không trình bày được nội dung mục nào. Hoạt động 2: Hình thành kiến thức 2. 2. Tìm hiểu một số cách tách chất (tiếp) a) Mục tiêu. - Chủ động, tích cực tìm kiếm thông tin, đọc sách giáo khoa, quan sát tranh ảnh để tìm hiểu về một số cách đơn giản để tách chất ra khỏi hỗn hợp và ứng dụng của các cách tách đó. - Thảo luận nhóm để tìm được một số cách đơn giản để tách chất ra khỏi hỗn hợp, ứng dụng của các cách tách đó và sử dụng được một số dụng cụ, thiết bị cơ bản để tách chất ra khỏi hỗn hợp bằng cách cô cạn, chiết. - Trình bày được một số cách tách chất: cô cạn, chiết. - Đề xuất được cách tách chất ra khỏi hỗn hợp. - Thực hiện được thí nghiệm tách chất ra khỏi hỗn hợp: cô cạn, chiết. b) Nội dung - GV tổ chức hoạt động nhóm, tiến hành 2 thí nghiệm, và hoàn thành phiếu học tập + Thí nghiệm 1: Tiến hành thí nghiệm “Tách muối ra khỏi hỗn hợp nước muối”. + Thí nghiệm 2: Tiến hành thí nghiệm “Tách dầu ăn ra khỏi nước”. c) Sản phẩm: - Phiếu học tập: Thí Phương Dựa vào Tiến hành Kết quả Trả lời câu hỏi nghiệm pháp tách tính chất 1. Tách - Lấy 1 cốc nước, cho 1 Thu được Cô cạn Dựa vào - Quá trình làm muối ra thìa muối nhỏ vào cốc, chất rắn sự khác muối từ nước khỏi hỗn khuấy tan, quan sát. màu nhau về biển có sử dụng hợp nước - Rót một ít nước muối trắng tính bay phương pháp muối. vào đĩa sứ. trong đĩa hơi. tách chất nào? sứ. - Lắp dụng cụ như - Có một mẩu H17.5. Đun nóng đĩa muối có lẫn cát. sứ, cho nước bay hơi Em hãy đề xuất hết, quan sát. phương pháp tách muối khỏi cát?
10. 10 2. Tách - Lấy một chai nhựa,rót - Thu Chiết Dựa vào - Nước và dầu dầu ăn ra nước đến ½ chai, thêm được dầu sự khác ăn,chất lỏng nào khỏi dầu ăn đến ¾ chai, lắc ăn trong nhau về nặng hơn? nước mạnh, quan sát hỗn hợp cốc. khả năng - Tại sao phải trong chai. tan trong mở khóa phễu - Rót hỗn hợp trong các dung chiết một cách chai ra phễu chiết, để môi khác từ từ ? nhau. yên vài phút cho tách - Các chất lỏng lớp. Mở từ từ khóa thu được có còn phễu chiết cho chất lẫn vào nhau lỏng phía dưới ( nước) không ? chảy xuống một bình nhỏ. Khi phần dầu ăn - Làm thế nào chạm vào bề mặt khóa để tách dầu mỏ thì vặn khóa lại. Quan ra khỏi hỗn hợp sát chất lỏng thu được dầu mỏ và nước trong cốc. biển? d) Tổ chức thực hiện: HĐ của GV HĐ của HS 2. Cô cạn, chiết - GV chia lớp làm 4 nhóm HĐ trong 12 phút - HS làm thí nghiệm, thảo luận và đi đến - GV yêu cầu HS đọc cách tiến hành trong thống nhất ghi chép đầy đủ kết quả thu PHT, và đồng thời làm hai thí nghiệm “Tách được và trả lời các câu hỏi trong phiếu. muối ra khỏi hỗn hợp nước muối”, “Tách dầu ăn ra khỏi nước” và trả lời các câu hỏi trong phiếu học tập. - GV gọi lần lượt từng nhóm trình bày, mỗi - Đại diện 4 nhóm trình bày kết quả hoạt nhóm 1 nội dung trong Phiếu học tập, các động. Các nhóm khác nhận xét, bổ sung. nhóm còn lại theo dõi và nhận xét bổ sung (nếu có). - GV nhận xét về kết quả hoạt động của các nhóm. - GV yêu cầu cá nhân HS trả lời câu hỏi: - Cá nhân HS dựa vào kết quả 2 thí Nêu một số cách tách chất ra khỏi hỗn hợp. nghiệm trả lời câu hỏi, HS khác nhận xét, bổ sung. - GV Kết luận về các cách tách chất khỏi hỗn hợp. * Tiểu kết: Dựa vào các tính chất khác nhau có thể áp dụng cách phù hợp để tách chất ra khỏi hỗn hợp: + Cô cạn: Tách các chất khó bay hơi ra khỏi các chất dễ bay hơi. + Chiết: Tách các chất lỏng không tan vào nhau ra khỏi nhau. * Dự kiến phương án đánh giá: - Phương pháp: Quan sát - Công cụ: Thang đo.