Kế hoạch bài dạy môn Toán học Lớp 9 - Chương 7: Tần số và tần số tương đối - Cung Thế Anh

Nội dung text: Kế hoạch bài dạy môn Toán học Lớp 9 - Chương 7: Tần số và tần số tương đối - Cung Thế Anh

1. CHƯƠNG VII. TẦN SỐ VÀ TẦN SỐ TƯƠNG ĐỐI Bài 22. BẢNG TẦN SỐ VÀ BIỂU ĐỒ TẦN SỐ Thời gian thực hiện: 2 tiết I. MỤC TIÊU 1. Về kiến thức, kĩ năng - Thiết lập được bảng tần số, biểu đồ tần số. - Giải thích được ý nghĩa, vai trò của tần số trong thực tiễn. 2. Về năng lực - Rèn luyện và phát triển năng lực toán học, đặc biệt là năng lực mô hình hóa toán học và năng lực giao tiếp toán học. - Góp phần phát triển các năng lực chung như năng lực giao tiếp và hợp tác (qua việc thực hiện hoạt động nhóm, ), năng lực thuyết trình, báo cáo (khi trình bày kết quả của nhóm), năng lực tự chủ và tự học (khi đọc phần Tìm tòi – Khám phá, làm bài tập ở nhà), 3. Về phẩm chất - Bồi dưỡng ý thức học tập hứng thú và nghiêm túc; khả năng làm việc theo nhóm. - Góp phần giúp HS rèn luyện và phát triển các phẩm chất tốt đẹp (yêu nước, nhân ái, chăm chỉ, trung thực, trách nhiệm): + Tích cực phát biểu, xây dựng bài và tham gia các hoạt động nhóm; + Có ý thức tích cực tìm tòi, sáng tạo trong học tập; phát huy điểm mạnh, khắc phục các điểm yếu của bản thân; + Thông qua việc giải các bài toán đếm trong thực tế (biết số cách có thể thực hiện một công việc), HS có ý thức rèn luyện tính kế hoạch, trách nhiệm và chủ động trong thực hiện công việc. II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU - Giáo viên: + Giáo án, bảng phụ, máy chiếu (nếu có), + Chuẩn bị phiếu khảo sát ý kiến theo mẫu trong Hoạt động 1. + Chuẩn bị dãy dữ liệu có nhiều giá trị giống nhau trong hoạt động Khởi động. - Học sinh: + SGK, vở ghi, dụng cụ học tập. + Ôn lại về bảng thống kê, biểu đồ cột đã được học trong chương trình Toán lớp 6. Đối với những HS đã được học cách vẽ biểu đồ bằng Excel thì ôn tập lại nội dung này. + HS chuẩn bị thước, bút để vẽ biểu đồ. Nếu được, có thể chuẩn bị bút màu để tô màu các cột khi vẽ biểu đồ cột. 71
2. III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC Bài học này dạy trong 02 tiết: + Tiết 1: Mục 1. Bảng tần số; + Tiết 2: Mục 2. Biểu đồ tần số. Tiết 1. BẢNG TẦN SỐ Nội dung, phương thức tổ chức Dự kiến sản phẩm, đánh giá Mục tiêu cần đạt hoạt động học tập của học sinh kết quả hoạt động HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG Mục tiêu: Gợi động cơ, tạo tình huống xuất hiện trong thực tế để HS tiếp cận với bảng tần số. Nội dung: HS đọc yêu cầu tình huống thực tế với mẫu dữ liệu có giá trị giống nhau, từ đó nảy sinh nhu cầu sử dụng bảng tần số để biểu diễn dãy dữ liệu thuận tiện hơn. Sản phẩm: Câu trả lời của HS. Tổ chức hoạt động: HS làm việc cá nhân, dưới sự hướng dẫn của GV. Tình huống mở đầu (3 phút) + Mục đích của - GV trình chiếu Tình huống mở đầu: phần này chỉ là để HS nảy sinh nhu Dãy dữ liệu x , x ,, x có nhiều giá 1 2 n cầu lập bảng tần trị giống nhau. số để biểu diễn - Đặt vấn đề: Với nhiều dãy dữ liệu, HS suy nghĩ về tình huống. dãy dữ liệu có đặc biệt là dãy dữ liệu lớn, có nhiều nhiều giá trị giá trị giống nhau thì việc liệt kê tất cả giống nhau. các giá trị sẽ gây khó khăn trong việc + Góp phần phát trích xuất một số thông tin cần thiết. triển năng lực giải Do đó, ở bài học này, chúng ta sẽ tìm quyết vấn đề toán hiểu về một cách biểu diễn dãy dữ liệu học. có nhiều giá trị giống nhau thuận tiện hơn. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC Mục tiêu: HS hình thành khái niệm tần số và lập được bảng tần số của một mẫu dữ liệu. Nội dung: HS thu thập dữ liệu và đếm số lần xuất hiện của mỗi giá trị trong dãy dữ liệu thu được, từ đó nhận biết khái niệm tần số và lập được bảng tần số. Sản phẩm: Lời giải cho các câu hỏi trong HĐ và bảng tần số của HS. Tổ chức thực hiện: HS hoạt động cá nhân và nhóm, dưới sự hướng dẫn của GV. 72
3. Nội dung, phương thức tổ chức Dự kiến sản phẩm, đánh giá Mục tiêu cần đạt hoạt động học tập của học sinh kết quả hoạt động 1. Bảng tần số Tần số và bảng tần số (12 phút) + Mục đích của - GV tổ chức cho HS thực hiện HĐ1 phần này là HS trong SGK. hình thành khái GV chia lớp thành các nhóm theo tổ. niệm tần số và Mỗi nhóm sẽ thực hiện phát phiếu thu bảng tần số thông - HS trao đổi nhóm để thực hiện thập (tham khảo mẫu ở Phụ lục 1) để qua việc thu thập yêu cầu của HĐ1. thu thập dữ liệu trong nhóm mình. Đại dữ liệu và đếm số diện mỗi nhóm ghi kết quả thu thập lần xuất hiện của mỗi giá trị trong lên bảng. mẫu số liệu. GV yêu cầu HS đếm số lựa chọn mỗi loại và thực hiện trả lời các câu hỏi của HĐ1. Sau đó, GV mời đại diện hai nhóm trả lời câu hỏi, các nhóm khác + Góp phần phát lắng nghe và nhận xét. triển năng lực - Sau khi HS thực hiện xong HĐ1, GV giao tiếp toán - HS ghi nội dung cần ghi nhớ sẽ giới thiệu cho HS khái niệm tần số học, năng lực mô và thực hiện cá nhân yêu cầu của và bảng tần số của mẫu dữ liệu. hình hóa toán GV. học. GV viết bảng hoặc trình chiếu nội dung trong Khung kiến thức. - GV tiếp tục yêu cầu HS lập bảng tần số cho mẫu dữ liệu thu được trong HĐ1. Ví dụ 1 (7 phút) Mục đích của GV cho HS hoạt động cá nhân trong 5 hoạt động này là phút, sau đó gọi 1 HS đứng tại chỗ trả Hướng dẫn HS lời câu hỏi a và 2 HS lên bảng lập lập bảng tần số từ bảng tần số cho câu hỏi b; các HS dãy dữ liệu cho khác lắng nghe và nhận xét. trước dưới dạng HS đọc nội dung và thực hiện Ví liệt kê và HS thấy dụ 1. được tác dụng của việc biểu diễn dữ liệu dưới dạng bảng tần số. 73
4. Nội dung, phương thức tổ chức Dự kiến sản phẩm, đánh giá Mục tiêu cần đạt hoạt động học tập của học sinh kết quả hoạt động HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP Mục tiêu: Củng cố kĩ năng lập bảng tần số từ dãy dữ liệu cho trước. Nội dung: HS thực hiện các yêu cầu trong Luyện tập 1. Sản phẩm: Lời giải của HS. Tổ chức thực hiện: HS hoạt động cá nhân, dưới sự hướng dẫn của GV. Luyện tập 1 (6 phút) + Mục đích của GV tổ chức cho HS làm việc cá nhân - HS thực hiện cá nhân theo phần này là để HS trong 4 phút, sau đó chọn hai HS đại hướng dẫn của GV. luyện tập kĩ năng lập bảng tần số. diện lên bảng lập bảng tần số và trả lời HD. các câu hỏi; các HS theo dõi, nhận xét a) Các bạn đạt điểm tốt trong + Góp phần phát và góp ý; GV tổng kết. tuần là: Bình, Tuấn, Nam, Yến, triển năng lực Thảo. năng lực tư duy và lập luận toán Bình được 2 điểm tốt, Tuấn học, năng lực mô được 1 điểm tốt, Nam được 3 hình hóa toán điểm tốt, Yến được 1 điểm tốt, học. Thảo được 2 điểm tốt. b) Nam đạt được điểm tốt nhiều lần nhất, với 3 lần. Nhận xét (2 phút) Mục đích của - Sau khi HS thực hiện xong HĐ1, GV HS ghi nội dung cần ghi nhớ. phần này là để HS giới thiệu cho HS phần Nhận xét. nhận biết thêm một số đặc điểm GV viết bảng hoặc trình chiếu nội dung trong Nhận xét. của tần số và bảng tần số. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG Mục tiêu: Giúp HS biết vận dụng thu thập dữ liệu, lập bảng tần số và phân tích dữ liệu vào thực tế cuộc sống thông qua một tình huống đơn giản. Nội dung: HS tiến hành thu thập dữ liệu và trả lời các câu hỏi trong phiếu khảo sát. Sản phẩm: Phiếu khảo sát và câu trả lời của HS. Tổ chức thực hiện: HS hoạt động cá nhân và nhóm, dưới sự hướng dẫn của GV. Tình huống Vận dụng (12 phút) + Mục đích của - GV sử dụng bảng phụ hoặc trình phần Vận dụng là chiếu nội dung phần Vận dụng. HS vận dụng thu thập dữ liệu và 74
5. Nội dung, phương thức tổ chức Dự kiến sản phẩm, đánh giá Mục tiêu cần đạt hoạt động học tập của học sinh kết quả hoạt động GV in hai mẫu phiếu khảo sát như HS hoạt động nhóm để thu thập lập bảng tần số trong Phụ lục và chia lớp thành bốn dữ liệu và trả lời các câu hỏi. vào một tình nhóm. huống thực tế. GV tổ chức cho HS thực hành thu thập + Góp phần phát dữ liệu theo nhóm và ghi lại kết quả triển năng lực tư vào phiếu khảo sát. duy và lập luận toán học, năng lực mô hình hoá toán học, năng lực giao tiếp toán học. Sau khi các nhóm thu thập xong dữ liệu, GV yêu cầu HS trao đổi nhóm để hoàn thành các câu hỏi trong phiếu khảo sát. Sau 10 phút các nhóm thực hiện hoạt động, GV yêu cầu đại diện 4 nhóm trả lời câu hỏi, cho nhận xét chéo kết quả 75
6. Nội dung, phương thức tổ chức Dự kiến sản phẩm, đánh giá Mục tiêu cần đạt hoạt động học tập của học sinh kết quả hoạt động và yêu cầu đại diện của nhóm giải thích lời giải khi có câu hỏi của các bạn (hoặc GV đặt câu hỏi). GV có thể tổ chức cho HS thảo luận câu hỏi liên quan đến cả hai dãy dữ liệu: Từ hai dãy dữ liệu và bảng tần số trên, ta có thể nhận xét gì về mối quan hệ giữa thời gian đi ngủ vào ngày Thứ Bảy và thời gian thức dậy của các bạn HS vào ngày Chủ nhật? TỔNG KẾT VÀ HƯỚNG DẪN CÔNG VIỆC Ở NHÀ GV tổng kết lại nội dung bài học và dặn dò công việc ở nhà cho HS (3 phút) - GV tổng kết lại các kiến thức trọng tâm của bài học: tần số và bảng tần số của một mẫu dữ liệu. - Nhắc HS về nhà ôn tập các nội dung đã học. - Giao cho HS làm các bài tập sau trong SGK: + Bài 7.1 và 7.2: Lập bảng tần số cho dãy dữ liệu và nhận xét. Tiết 2. BIỂU ĐỒ TẦN SỐ Nội dung, phương thức tổ chức Dự kiến sản phẩm, đánh giá kết Mục tiêu cần đạt hoạt động học tập của học sinh quả hoạt động HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC Mục tiêu: HS nhận biết biểu đồ tần số và lập được biểu đồ tần số từ dãy dữ liệu cho trước. Nội dung: HS thực hiện HĐ2 để làm quen với biểu đồ tần số. Sản phẩm: Lời giải của HĐ2. Tổ chức thực hiện: HS hoạt động cá nhân, dưới sự hướng dẫn của GV. 2. Biểu đồ tần số - HS thực hiện cá nhân HĐ2. + Giúp HS nhận Tìm hiểu về biểu đồ tần số (15 HD. a) Với biểu đồ A: biết và đọc được dữ liệu biểu diễn bởi phút) + Trục đứng là tần số; biểu đồ tần số dạng - GV tổ chức cho HS thực hiện + Trục ngang là điểm; HĐ2 trong SGK. cột và biểu đồ tần + Dữ liệu biểu diễn là điểm kiểm số dạng đoạn Đối với ý a, GV có thể đặt ra các tra môn Toán. thẳng; nhận biết câu hỏi gợi mở như sau: Với biểu đồ B: các bước vẽ biểu đồ Trong mỗi biểu đồ: tần số. 76
7. Nội dung, phương thức tổ chức Dự kiến sản phẩm, đánh giá kết Mục tiêu cần đạt hoạt động học tập của học sinh quả hoạt động + Trục đứng là gì? + Trục đứng là số học sinh; + Góp phần phát + Trục ngang là gì? + Trục ngang là điểm; triển năng lực tư + Dữ liệu nó biểu diễn là gì? + Dữ liệu biểu diễn là điểm kiểm duy và lập luận toán học, năng lực - GV viết bảng hoặc trình chiếu tra môn Toán. mô hình hóa toán nội dung trong Khung kiến thức. b) Hai biểu đồ biểu diễn cùng dữ học. - GV viết bảng hoặc trình chiếu liệu. Bảng thống kê cho dữ liệu nội dung của phần Nhận xét, chú được biểu diễn trên hai biểu đồ: ý nhấn mạnh các bước vẽ biểu đồ Điểm 6 7 8 9 10 tân số, GV vẽ mẫu một biểu đồ theo các bước để minh hoạ. Tần số 3 8 12 6 4 Bảng thống kê này là bảng tần số. - HS ghi nội dung cần ghi nhớ. + Mục đích của ví dụ này là rèn luyện kĩ năng vẽ biểu đồ Ví dụ 2 (10 phút) HS đọc nội dung và thực hiện Ví dụ 2. cột và biểu đồ đoạn GV cho HS hoạt động cá nhân thẳng. trong 7 phút, sau đó gọi 2 HS vẽ + Góp phần phát biểu đồ dạng cột và biểu đồ dạng triển năng lực giao đoạn thẳng, các HS khác lắng tiếp toán học, năng nghe và nhận xét. lực sử dụng công cụ và phương tiện học toán. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP Mục tiêu: Củng cố cách vẽ biểu đồ cột và biểu đồ đoạn thẳng. Nội dung: HS thực hiện bài Luyện tập 2. Sản phẩm: Lời giải của Luyện tập 2. Tổ chức thực hiện: HS hoạt động nhóm, dưới sự hướng dẫn của GV. Luyện tập 2 (10 phút) HD. Biểu đồ tần số dạng cột: + Mục đích của ví GV chuẩn bị giấy A3. GV chia dụ này là Giúp HS lớp thành 4 nhóm và phát giấy A3 luyện tập vẽ biểu cho mỗi nhóm. GV phân công 2 đồ tần số dạng cột nhóm vẽ biểu đồ cột, 2 nhóm vẽ và biểu đồ tần số biểu đồ đoạn thẳng. Cả 4 nhóm dạng đoạn thẳng sau khi hoàn thiện sẽ dán biểu đồ 77
8. Nội dung, phương thức tổ chức Dự kiến sản phẩm, đánh giá kết Mục tiêu cần đạt hoạt động học tập của học sinh quả hoạt động đã vẽ lên bảng, các nhóm nhận xét biểu diễn bảng tần chéo bài làm của nhau. số. + Góp phần phát triển năng lực tư duy và lập luận toán học, năng lực giải quyết vấn đề Biểu đồ tần số dạng đoạn thẳng: toán học. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG Mục tiêu: Vận dụng tổng hợp kiến thức, kĩ năng trong bài vào giải quyết tình huống thực tế đặt ra ở đầu bài học. Nội dung: HS thực hiện bài Vận dụng. Sản phẩm: Lời giải của Vận dụng. Tổ chức thực hiện: HS hoạt động nhóm, dưới sự hướng dẫn của GV. Tranh luận (7 phút) + Mục đích của - GV duy trì 4 nhóm đã chia ở hoạt động này là vận dụng tổng hợp luyện tập trước. Các nhóm đưa ra - HS tranh luận theo điều hướng câu trả lời và phản biện cùng của GV. kiến thức, kĩ năng trong bài vào giải nhau. HD. Khẳng định của Tròn: “Đây quyết tình huống - GV chốt lại câu trả lời. không phải là biểu đồ tần số” là thực tế. đúng. + Góp phần phát Vì 31,6 hay 31,1 hay 19,6 là nhiệt triển năng lực tư độ trung bình của Hà Nội, Đà Nẵng duy và lập luận hay Đà Lạt, không phải tần số. toán học, năng lực giải quyết vấn đề toán học. 78
9. Nội dung, phương thức tổ chức Dự kiến sản phẩm, đánh giá kết Mục tiêu cần đạt hoạt động học tập của học sinh quả hoạt động TỔNG KẾT VÀ HƯỚNG DẪN CÔNG VIỆC Ở NHÀ GV tổng kết lại nội dung bài học và dặn dò công việc ở nhà cho HS (3 phút) - GV tổng kết lại các kiến thức trọng tâm của bài học. - Nhắc HS ôn tập các nội dung đã học: Cách vẽ biểu đồ tần số dạng cột và biểu đồ tần số dạng đoạn thẳng. - Giao cho HS làm bài tập trong SGK: Các bài 7.3, 7.4 và 7.5. - Nhắc HS đọc trước bài mới chuẩn bị cho tiết học sau. PHỤ LỤC. PHIẾU KHẢO SÁT CỦA HOẠT ĐỘNG 1 79
10. PHỤ LỤC. Phiếu điều tra của hoạt động Vận dụng tiết 1 (mẫu 1) 80