Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 7 - Bài 4: Giai điệu đất nước - Gò Me - Đỗ Thị Thu Trang

Nội dung text: Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 7 - Bài 4: Giai điệu đất nước - Gò Me - Đỗ Thị Thu Trang

1. Trường: THCS Lý Tự Trọng Họ và tên giáo viên: Đỗ Thị Thu Trang Bài 4: Giai điệu đất nước Tiết 44 - VĂN BẢN: GÒ ME (Hoàng Tố Nguyên) I. MỤC TIÊU 1. Về năng lực - Học sinh cảm nhận được tình yêu quê hương, đất nước, nỗi nhớ da diết của nhà thơ khi phải xa quê hương yêu dấu của mình, thể hiện qua những từ ngữ, hình ảnh giàu sức gợi hình, gợi cảm và các biện pháp tu từ so sánh, nhân hóa, điệp ngữ trong bài thơ. - Thông qua việc phân tích dòng hồi tưởng của tác giả, HS cảm nhận được hình ảnh Gò Me hiện lên với vẻ đẹp nên thơ, sống động. - Nhận biết được tình cảm, cảm xúc của người viết thể hiện qua ngôn ngữ thơ, cụ thể: hình ảnh thơ, nhạc điệu, cách sử dụng các biện pháp tu từ như điệp ngữ, so sánh, nhân hoá... 2. Phẩm chất Yêu quê hương đất nước, tự hào về vẻ đẹp của các vùng miền khác nhau trên đất nước. II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU - Kế hoạch dạy học (bản w và bản PP), SGK, SGV, SBT. - PHT, bảng nhóm, bút lông, chuông. - Máy tính, máy chiếu, giá kê bảng nhóm. - Dự án: Tìm hiểu về tác giả Hoàng Tố Nguyên và tác phẩm Gò Me. III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC 1. Hoạt động mở đầu a. Mục tiêu: Học sinh biết được một số nét cơ bản về miền đất Nam Bộ. b. Tổ chức thực hiện: 1
2. Hoạt động của GV và HS Dự kiến sản phẩm Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ - Giáo viên chuyển giao nhiệm vụ: GV cho HS xem một đoạn video cảnh sắc tỉnh Tiền Giang qua góc quay flycam và đặt câu hỏi: ? Qua bài hát, em có cảm nhận gì về vẻ đẹp và con người nơi đây? - HS tiếp nhận nhiệm vụ. Bước 2: HS trao đổi thảo luận, thực hiện nhiệm vụ - HS nghe, quan sát, hoạt động cá nhân. - GV quan sát, lắng nghe, gợi mở. Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động - GV tổ chức hoạt động. - HS nêu những cảm nhận của mình cho cô và các bạn cùng nghe. Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ - GV nhận xét câu trả lời của HS, dẫn dắt để kết nối hoạt động hình thành kiến thức mới: Các em ạ, ở chương trình Ngữ văn lớp 6, Bài 5 “Những nẻo đường xứ sở” đã đưa các em khám phá, trải nghiệm nhiều cảnh quan tươi đẹp của đất nước như “Cô Tô” của Nguyễn Tuân, “Hang Én” của Hà My và đặc biệt bài “Cửu Long Giang ta ơi” của Nguyên Hồng đã đưa ta đến vùng đất Miền Tây Nam Bộ. Trong bài hôm nay, các em lại được biết thêm về miền đất này qua một áng 2
3. thơ đong đầy cảm xúc của một người con gắn bó máu thịt với quê hương. Đó là bài thơ “Gò Me” của nhà thơ Hoàng Tố Nguyên. Các em hãy mở SGK trang 93 để học bài. 2. Hoạt động hình thành kiến thức a. Mục tiêu: Giúp HS biết được tình yêu quê hương, đất nước, nỗi nhớ da diết của nhà thơ khi phải xa quê hương yêu dấu của mình, thể hiện qua những từ ngữ, hình ảnh giàu sức gợi hình, gợi cảm và các biện pháp tu từ so sánh, nhân hóa, điệp ngữ b. Tổ chức thực hiện Hoạt động của GV và HS Dự kiến sản phẩm 2.1. Tìm hiểu chung I. Tìm hiểu chung 2.1.1. Tìm hiểu về tác giả 1. Tác giả Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ - Hoàng Tố Nguyên (1929 - 1975), - Giáo viên chuyển giao nhiệm vụ: các nhóm quê ở Tiền Giang. tìm hiểu những thông tin về tác giả ở nhà, đại diện 1 nhóm lên trình bày, các nhóm khác nhận xét. - HS tiếp nhận nhiệm vụ. Bước 2: HS trao đổi thảo luận, thực hiện nhiệm vụ. - HS nghe, quan sát, hoạt động cá nhân. - GV quan sát, lắng nghe, gợi mở. Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động - GV tổ chức hoạt động. - Đại diện HS trình bày kết quả sản phẩm của nhóm mình bằng PP đã gửi trước giờ học cho cô và các bạn cùng nghe. Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ GV nhận xét câu trả lời của HS 3
4. 2.1.2. Tìm hiểu về văn bản 2. Tác phẩm * Hướng dẫn HS đọc, tìm hiểu chú thích Bước 1: Giao nhiệm vụ học tập - GV hỏi HS cách đọc: với bài thơ Gò Me các em sẽ đọc với giọng như thế nào? (Diễn cảm, lưu loát, ngắt nghỉ đúng, phù hợp với âm điệu, vần, nhịp của từng dòng thơ. Giọng điệu có sự thay đổi linh hoạt phù hợp với những sắc thái tình cảm của tác giả. Trong quá trình đọc HS cần chú ý sử dụng chiến lược hình dung để vẽ nên trong tâm trí mình cảnh sắc và con người nơi đây). - GV đọc mẫu một đoạn, sau đó gọi 01 học sinh đọc thành tiếng phần còn lại của bài thơ. ? Em có nhận xét gì về cách đọc của bạn. - GV hướng dẫn HS giải thích một số từ khó. Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ GV hướng dẫn HS tham gia trò chơi “Ai nhanh hơn” bằng việc trả lời các câu hỏi trắc nghiệm khách quan. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ - Xuất xứ: GV tổ chức trò chơi “Ai nhanh hơn” với gói 5 Gò Me in trong tập Từ nhớ đến câu hỏi tìm hiểu chung về tác phẩm: thương (NXB Tác phẩm mới Câu 1: Nêu xuất xứ của bài thơ Gò Me 1977). A. Trích từ tập thơ Quê chung - Thể thơ: thơ tự do B. Trích từ tập thơ Từ nhớ đến thương - Phương thức biểu đạt chính: Biểu C. Trích từ tập thơ Đất nước cảm. D. Trích từ tập thơ Tên quê hương - Nhân vật trữ tình: nhân vật “tôi” Câu 2: Phương thức biểu đạt chính của bài thơ? - Chủ đề: Tình yêu quê hương A. Tự sự - Bố cục: 2 phần B. Miêu tả + Phần 1: Cảnh sắc thiên nhiên và C. Biểu cảm con người Gò Me. 4
5. D. Nghị luận + Phần 2: Tình cảm của tác giả với Câu 3: Gò Me được viết theo thể thơ nào? quê hương Gò Me. A. Thơ bốn chữ B. Thơ năm chữ C. Thơ bảy chữ D. Thơ tự do Câu 4: Nhân vật trữ tình trong Gò Me là ai? A. Nhân vật “tôi” B. Người chiến sĩ C. Chàng trai, cô gái thôn quê D. Người mẹ Câu 5: Chủ đề của bài thơ Gò Me là gì? A. Tình cảm bạn bè B. Tình yêu quê hương C. Tình cảm gia đình D. Cảnh sắc thiên nhiên Bước 3: Báo cáo, thảo luận HS lựa chọn phương án trả lời. Bước 4: Kết luận, nhận định HS: nhận xét, bổ sung GV: Đặt câu hỏi: Theo em nhân vật “tôi” trong bài thơ là ai? ? Bài thơ có được triển khai theo mạch cảm xúc của nhân vật “tôi” không? ? Dựa vào mạch cảm xúc em hãy xác định bố cục của bài thơ. - Nhận xét thái độ làm việc và sản phẩm của HS. - Chú ý hướng dẫn HS xác định mạch cảm xúc, bố cục của bài thơ. 2.2. Khám phá văn bản II. Khám phá văn bản 2.1.1 Cảnh sắc và con người Gò Me 1. Cảnh sắc và con người Gò Me 5
6. Bước 1: Giao nhiệm vụ học tập a. Cảnh sắc Gò Me - Gv giao nhiệm vụ cho 4 nhóm, yêu cầu các - Hình ảnh, chi tiết: nhóm trả lời các câu hỏi thảo luận trong 06 + Con đê cát đỏ cỏ viền phút: + Ruộng vây quanh bốn mùa gió * Nhóm 1, 2 tìm hiểu cảnh sắc thiên nhiên: mát + Lúa nàng keo chói rực mặt trời. Câu 1. Tìm các hình ảnh, chi tiết miêu tả thiên + Ao làng trăng tắm mây bơi. nhiên Gò Me và các nghệ thuật được sử dụng để + Nước trong như nước mắt người tái hiện cảnh sắc thiên nhiên. tôi yêu. Câu 2. Em có nhận xét gì về cảnh sắc thiên + Me non cong vắt lưỡi liềm nhiên nơi đây. - Nghệ thuật: Liệt kê, so sánh, nhân Câu 3. Em cảm nhận gì về tình cảm của nhà thơ hoá, tính từ... dành cho thiên nhiên Gò Me. -> Vẻ đẹp trù phú, nên thơ, xanh - Đại diện các nhóm báo cáo kết quả; HS thảo mát, trữ tình của Gò Me. luận, phản biện, nhận xét. -> Tình yêu, niềm tự hào về cảnh - GV chốt kiến thức về cảnh sắc thiên nhiên Gò sắc thiên nhiên Gò Me. Me. - GV có thể hỏi thêm HS: Nếu em là hoạ sĩ, em sẽ vẽ bức tranh về cảnh sắc Gò Me như thế nào? * Nhóm 3,4 tìm hiểu vẻ đẹp của con người: b. Hình ảnh người dân Gò Me Câu 1. Chỉ ra các hình ảnh, chi tiết khắc hoạ con - Vẻ đẹp ngoại hình: người Gò Me và các nghệ thuật được dùng để + Những chị, những em má núng miêu tả con người. đồng tiền. Câu 2. Em có cảm nhận gì về con người nơi + Chị tôi má đỏ thẹn thò đây? - Vẻ đẹp phẩm chất, tâm hồn: Câu 3. Tình cảm của nhà thơ dành cho con + Nọc cấy tay tròn nghiêng nón làm người Gò Me như thế nào? duyên. - Đại diện các nhóm báo cáo kết quả; HS thảo + Véo von điệu hát cổ truyền luận, phản biện, nhận xét. + Giã me bên trã canh chua ngọt - GV chốt kiến thức về cảnh sắc thiên nhiên Gò ngào Me. - Nghệ thuật: Từ láy, tính từ - GV hỏi: 6
7. ? Các em hãy xác định cách gieo vần và cách -> Con người lao động chân chất, ngắt nhịp trong đoạn thơ chúng ta đang tìm khỏe khoắn, duyên dáng, yêu đời, hiểu. gắn bó với quê hương xứ sở. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ - HS thảo luận và trả lời từng câu hỏi theo bảng nhóm. Bước 3: Báo cáo thảo luận - Các nhóm trình bày kết quả thảo luận GV gọi đại diện 01 nhóm lên trình bày sản phẩm của nhóm mình. Các nhóm khác nhận xét, bổ sung. Bước 4: Kết luận, nhận định - GV nhận xét bài làm của các nhóm, bổ sung, chốt lại kiến thức. Các em ạ, đoạn thơ viết về cảnh sắc và con người Gò Me thật giàu cảm xúc. Qua nỗi nhớ của người con phải sống xa quê, cảnh sắc Gò Me hiện lên vừa bình dị, thân thuộc, vừa sinh động, lung linh. Thiên nhiên Gò Me hiện lên như một bức tranh phong cảnh tươi đẹp với đầy đủ màu sắc trong mát của cây cối, của ruộng đồng, ao hồ; với âm thanh quen thuộc của nhạc ngựa leng keng, của tiếng chim líu lo và nổi bật trong khung cảnh ấy là hình ảnh con người với điệu hò ngọt ngào, sự cần cù trong lao động, giản dị trong lối sống. Tất cả đã tạo nên một bức tranh quê tuyệt đẹp được vẽ bởi người con luôn yêu thương, tự hào về quê hương, xứ sở. 3. Hoạt động luyện tập 7
8. a. Mục tiêu: Thực hiện được các bài tập qua hình thức trò chơi “Rung chuông vàng” nhằm hoàn thiện, củng cố một số kiến thức vừa lĩnh hội. b. Tổ chức thực hiện: Hoạt động của GV và HS Dự kiến sản phẩm Bước 1: Giao nhiệm vụ học tập Câu 1: Nhà thơ Hoàng Tố Nguyên quê ở - GV phổ biến luật chơi cho HS: đâu? Có 10 câu hỏi. Sau khi cô giáo đọc câu B. Tiền Giang hỏi, đội nào rung chuông trước sẽ được Câu 2: Phong cách nghệ thuật của nhà thơ quyền trả lời. Trả lời trước khi cô đọc Hoàng Tố Nguyên? xong câu hỏi sẽ phạm quy. Đội nào trả lời A. Đằm thắm, tinh tế, giàu chất Nam sai sẽ nhường quyền chơi cho các đội còn Bộ lại. Câu 3: Thể loại của bài thơ “Gò Me”? - HS tiếp nhận nhiệm vụ. D. Thơ tự do. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ Câu 4: Tên một giống lúa đặc trưng của - HS tiếp nhận nhiệm vụ. miền Nam Bộ xuất hiện trong bài thơ? - HS suy nghĩ, trao đổi và trả lời câu hỏi C. Lúa nàng keo. - GV quan sát, hỗ trợ. Câu 5: Âm thanh xuất hiện đầu tiên trong Bước 3: Báo cáo thảo luận bài thơ là: - GV tổ chức hoạt động B. Tiếng nhạc ngựa leng keng - HS nghe, trả lời câu hỏi. Câu 6: Thiên nhiên Gò Me hiện lên như Bước 4: Kết luận, nhận định. thế nào trong bài thơ? - Nhận xét câu trả lời của HS và đưa ra A. Nên thơ, xanh mát, trữ tình. đáp án đúng. Câu 7: Em hãy nêu nhận xét về con người Gò Me? D. Con người lao động chân chất, khỏe khoắn, duyên dáng, yêu đời, gắn bó với quê hương xứ sở. Câu 8: Xác định biện pháp tu từ được sử dụng trong câu thơ: “Ao làng trăng tắm, mây bơi” ? A. Nhân hóa Câu 9: Từ “mặt” trong câu thơ “ Quê tôi 8
9. đó: mặt trông ra bể” được hiểu như thế nào? C. Hướng của làng quê trông ra biển. Câu 10: Đoạn thơ thể hiện tình cảm gì của tác giả đối với cảnh sắc, con người Gò Me? D. Cả A,B,C. 4. Hoạt động vận dụng a. Mục tiêu: HS biết tìm tòi, sưu tầm các tác phẩm. b. Tổ chức thực hiện: Hoạt động GV và HS Dự kiến sản phẩm Câu 1: Em hãy sưu tầm những tác phẩm mà em đã học, đã đọc cũng có cách đặt nhan đề như bài thơ Gò Me? Câu 2: Chọn một hình ảnh thơ mà em tâm đắc nhất trong bài thơ và nêu cảm nhận của mình về hình ảnh thơ đó bằng một đoạn văn ngắn. - HS sưu tầm các tác phẩm ở nhà. - GV nhận xét, đánh giá. 5. Hướng dẫn tự học ở nhà - Học ôn bài. - Tìm hiểu nội dung: Tình cảm của tác giả đối với quê hương. Tìm hiểu giá trị nội dung, nghệ thuật của bài thơ. Ninh Bình, ngày 07 tháng 11 năm 2022 Ban giám hiệu ký duyệt Giáo viên Hiệu trưởng Đinh Minh Hằng Đỗ Thị Thu Trang 9