Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 7 (Cánh diều) - Tiết 116+117: Đọc hiểu văn bản 2: Người ngồi đợi trước hiên nhà - Năm học 2022-2023 - Bùi Thị Nhung

Nội dung text: Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 7 (Cánh diều) - Tiết 116+117: Đọc hiểu văn bản 2: Người ngồi đợi trước hiên nhà - Năm học 2022-2023 - Bùi Thị Nhung

1. Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 7(SGK Cánh Diều) Năm học : 2022-2023 GV: Bùi Thị Nhung-THCS Thái Sơn - An Lão - Hải Phòng. Ngày soạn Dạy Ngày 8,10/4/2023 26/3/2023 Tiết 2,3 Lớp 7C Tiết 116, 117 ĐỌC HIỂU VĂN BẢN 2: Người ngồi đợi trước hiên nhà Huỳnh Như Phương I. Mục tiêu 1. Năng lực 1.1. Năng lực đặc thù: Giúp HS nhận biết được một số yếu tố hình thức (chất trữ tình, cái “tôi”, ngôn ngữ,...) và nội dung (đề tài, chủ đề, ý nghĩa,...) của văn bản tản văn “Người ngồi đợi trước hiên nhà” kết hợp ôn lại các đặc điểm của tác phẩm kí nói chung như: ngôi kể, tính xác thực của sự việc được kể, hình thức ghi chép,... - Nhận biết và phân tích được ý nghĩa của các sự việc, chi tiết được chọn lọc ghi chép trong văn bản; nêu được mối quan hệ giữa các sự việc, chi tiết với suy nghĩ, cảm xúc của tác giả trong văn bản “Người ngồi đợi trước hiên nhà” - HS nhận biết được chủ đề, thông điệp của VB: lòng biết ơn, yêu nước, tự hào dân tộc 1.2. Năng lực chung: - Giao tiếp và hợp tác trong làm việc nhóm và trình bày sản phẩm nhóm. - Phát triển khả năng tự chủ, tự học qua đọc tài liệu và hoàn thiện phiếu học tập. 2. Phẩm chất - Trân trọng cống hiến hi sinh của bao thế hệ người Việt Nam trong chiến tranh, bồi đắp tình yêu quê hương đất nước. 1
2. Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 7(SGK Cánh Diều) Năm học : 2022-2023 GV: Bùi Thị Nhung-THCS Thái Sơn - An Lão - Hải Phòng. II. Thiết bị dạy học và học liệu - Máy chiếu, máy tính, bảng phụ và phiếu học tập, Rubric. - Các hình ảnh, video liên quan (nếu có). III. Tiến trình dạy học HOẠT ĐỘNG 1: KHỞI ĐỘNG a. Mục tiêu: Kết nối, tạo hứng thú cho HS, chuẩn bị tâm thế tiếp cận kiến thức mới. b. Nội dung: HS trao đổi nhóm chia sẻ, suy nghĩ cảm xúc của bản thân về tâm tư, tình cảm của người phụ nữ có tiền chồng ra mặt trận. c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS, cảm nhận ban đầu về vấn đề đặt ra trong bài học. d. Tổ chức thực hiện: Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ - GV cho HS theo dõi hoạt cảnh: đồng thời trong lúc HS sinh diễn hoạt cảnh, GV mở ca khúc “Em Vẫn Đợi Anh Về” - NSND Thái Bảo | Nhạc sĩ: Hoàng Hiệp - theo đường lik 1. Tình huống: HS diễn một trích đoạn cảnh người vợ tiễn chồng đi chiến trường trong kháng chiến. Diễn viên: Bạn nam: vai người chồng/ trang phục người lính, Bạn nữ: người vợ: chia tay chồng Chú ý diễn tả tâm trạng khi chia tay chồng: diễn chậm qua cử chỉ ngơ ngác, dõi theo bóng chồng... 2. HS theo dõi tiết mục diễn của một số HS trong lớp. Em có nhận ra cảnh tượng gì trong hoạt cảnh trên không? GV: cảnh tiễn chồng ra mặt trận, cảnh tượng phổ biến trong chiến tranh. Theo em, nếu em được diễn vai người vợ trong cảnh trên, em sẽ có tâm trạng cảm xúc như thế nào? (GV khơi gợi để HS nói được những nội dung có thể kết nối với VB đọc). Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ - HS tiếp nhận nhiệm vụ, sau đó chia sẻ cảm xúc, trải nghiệm bản thân. 2
3. Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 7(SGK Cánh Diều) Năm học : 2022-2023 GV: Bùi Thị Nhung-THCS Thái Sơn - An Lão - Hải Phòng. Bước 3: Báo cáo, thảo luận - HS chia sẻ, trình bày cởi mở những suy nghĩ, hiểu biết của bản thân. Bước 4: Đánh giá, kết luận - GV nhận xét thái độ làm việc, câu trả lời của HS, dẫn dắt để kết nối hoạt động hình thành kiến thức mới. - GV dẫn vào bài: Các em ạ. Hoạt cảnh các em vừa xem đó là cảnh thường diễn ra ở mọi miền quê Việt Nam trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ. Đã có hàng triệu những cuộc chia tay không hẹn ngày về. Có biết bao người người mẹ, người vợ đợi chờ trong mòn mỏi. Viết về những hi sinh thầm lặng của người phụ nữ Việt Nam, nhà văn Huỳnh Như Phương đã đưa chúng ta về với một câu chuyện của dì Bảy qua tản văn “Ngồi đợi trước hiên nhà”. Ở tiết học trước chúng ta đã tìm hiểu chung về VB, và vẻ đẹp của hình tượng Dượng Bảy. Hôm nay, chúng ta cùng khám phá vẻ đẹp của hình tượng Bảy và những cảm xúc của nhà văn nhé. GV hệ thống lại kiến thức đã học ở tiết trước: HOẠT ĐỘNG 2: HÌNH THÀNH KIẾN THỨC Hoạt động 2.1. Đọc- Tìm hiểu chung a. Mục tiêu : - Tiếp tục nhận biết các yếu tố hình thức của tản văn (cái tôi, sự kết hợp giữa chất tự sự, trữ tình, nghị luận), nội dung (được các chi tiết tiêu biểu, đề tài, cảnh vật, con người, sự kiện được tái hiện) trong tản văn “Người ngồi đợi trước hiên nhà” và thông tin về tác giả Huỳnh Như Phương. b. Nội dung hoạt động: - Vận dụng kĩ năng đọc thu thập thông tin, trình bày một phút để tìm hiểu về tác giả Huỳnh Như Phương và văn bản “Người ngồi đợi trước hiên nhà”. - HS trả lời, hoạt động cá nhân c. Sản phẩm: Câu trả lời cá nhân trình bày được một số nét cơ bản về tác giả và bài tản văn. d. Tổ chức thực hiện hoạt động: 3
4. Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 7(SGK Cánh Diều) Năm học : 2022-2023 GV: Bùi Thị Nhung-THCS Thái Sơn - An Lão - Hải Phòng. HĐ của GV và HS Dự kiến sản phẩm HOẠT ĐỘNG CHUNG CẢ LỚP I. Đọc- tìm hiểu chung *Tìm hiểu tác giả Hoàng Trung 1. Tác giả Thông: - Tên thật: Huỳnh Như Phương, quê Quảng Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: HS Ngãi. hoạt động cá nhân - Năm sinh 1955; hiện đang ở TP Hồ Chí ?Qua tìm hiểu các nguồn tài liệu ở nhà, Minh, ông là giảng viên của trường Đại nêu ngắn gọn những hiểu biết của em về tác giả Huỳnh Như Phương (tên học Khoa học Xã hội và Nhân văn - khai sinh, bút danh, quê quán, năm ĐHQG TP. HCM. sinh, tác phẩm chính,...). - Ông chuyến nghiên cứu và giảng dạy văn Bước 2. HS thực hiện nhiệm vụ. học. Bước 3: Báo cáo, thảo luận - Tác phẩm chính: Bước 4: Đánh giá, kết luận Tác giả Huỳnh Như Phương * Tìm hiểu bài thơ “”: 2. Văn bản Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: a. Xuất xứ: Trích “Thành phố- những thước phim quay chậm, NXB Trẻ, Thành phố Hồ ? Nêu xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác Chí Minh”. của văn bản. b. Đọc, từ khó 4
5. Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 7(SGK Cánh Diều) Năm học : 2022-2023 GV: Bùi Thị Nhung-THCS Thái Sơn - An Lão - Hải Phòng. - Đọc văn bản, tìm hiểu từ khó *GV hướng dẫn cách đọc văn bản: - GV hướng dẫn cách đọc: Đọc toàn bài với giọng chậm rãi dịu dàng, trầm lắng phù hợp với việc diễn đạt tình cảm của tác giả với dì Bảy và câu chuyện của dì Bảy. - GV nhận xét, nhắc HS về tập đọc b. Tìm hiểu chung diễn cảm. Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ. * Thể loại: Tản văn - HS đọc văn bản * Ngôi kể: thứ nhất, tác giả xưng “tôi” - HS đọc đúng, giải thích được một số * Đề tài: từ khó. Bước 3: Báo cáo, thảo luận - Bài tản văn viết về dì Bảy. - Viết về hoàn cảnh của dì Bảy khi có + HS trình bày sản phẩm thảo luận chồng tham gia chiến tranh và bỏ mạng ở + GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả nơi chiến trường bom đạn ấy. lời của bạn. * Phương thức biểu đạt: Tự sự kết hợp Bước 4: Đánh giá, kết luận miêu tả, biểu cảm. GV hỗ trợ giải đáp các từ ngữ khó, chú + Tác dụng: Nhằm bộc lộ tình cảm, suy nghĩ thích SGK. của tác giả với câu chuyện được kể. NV3: Tìm hiểu về đặc điểm hình * Bố cục: 3 phần thức, bố cục của văn bản: + Phần 1: Từ đầu đến “đôi người đôi ngả”: Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: HS Tình cảnh ly tán “kẻ Bắc người Nam” của thảo luận nhóm theo kĩ thuật những gia đình có người tập kết ra Bắc. khăn trải bàn: + Phần 2: Tiếp theo đến “tìm mộ phần của dượng”: Tình cảnh đáng thương của dì 5
6. Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 7(SGK Cánh Diều) Năm học : 2022-2023 GV: Bùi Thị Nhung-THCS Thái Sơn - An Lão - Hải Phòng. Bảy khi dượng Bảy ra chiến trận. + Phần 3: còn lại: Tấm lòng thủy chung, son sắt của Dì. Bài tản văn kể về số phận bất hạnh của dì Bảy có chồng đi tập kết ra Bắc. Vợ chồng dì Bảy mới lấy nhau vỏn vẹn có một tháng. Dì kiên nhẫn chờ chồng mình suốt 20 năm trời đến ngay cả khi dì biết chồng mình đã PHIẾU HỌC TẬP 01 bỏ mạng ở chiến trường dì vẫn một lòng Yêu cầu chung thủy không hề rung động trước bất kì ai. Thể loại của văn Thể loại: bản Người ngồi đợi trước hiên nhà Văn bản được kể Ngôi kể ở ngôi thứ mấy? Ai là người? Văn bản Người Đề tài: ngồi đợi trước hiên nhà viết về ai, về việc gì? Văn bản sử dụng Phương thức các phương thức biểu đạt: nào? Chỉ ta tác dụng của việc kết hợp đó Văn bản có thể Bố cục: chia thành mấy phần? Nội dung chính từng phần? HS nhận nhiệm vụ thảo luận nhóm, 6
7. Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 7(SGK Cánh Diều) Năm học : 2022-2023 GV: Bùi Thị Nhung-THCS Thái Sơn - An Lão - Hải Phòng. theo kĩ thuật khăn trải bàn (mỗi nhóm cá nhân ghi ý kiến riêng của mình (3P) Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ. + Tổ chức cho HS thảo luận. Mỗi nhóm thống nhất ghi đáp án chung vào ô giữa phiếu. + GV quan sát, khích lệ HS. Bước 3: Báo cáo, thảo luận + HS trình bày sản phẩm thảo luận + GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả lời của bạn. Bước 4: Đánh giá, kết luận GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức => Ghi lên bảng GV nhấn mạnh những đặc điểm riêng của thể loại tản văn (tiết trước). Hoạt động 2.2: Đọc – hiểu văn bản a. Mục tiêu: - GV hướng dẫn HS đọc và tìm hiểu các giá trị nội dung, nghệ thuật của văn bản, bài học mà các văn bản mang lại. + HS nắm được đặc sắc nội dung và nghệ thuật của từng văn bản; rút ra được ý nghĩa của văn bản; tác động đối với tư tưởng, tình cảm của bản thân. 7
8. Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 7(SGK Cánh Diều) Năm học : 2022-2023 GV: Bùi Thị Nhung-THCS Thái Sơn - An Lão - Hải Phòng. b. Nội dung: GV sử dụng PP thảo luận nhóm, KT mảnh ghép, cặp đôi, HS làm việc nhóm để tìm hiểu giá trị nghệ thuật và nội dung VB. c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS. d. Tổ chức thực hiện: PHIẾU HỌC TẬP 02 Tìm hiểu nhân vật Dượng Bảy Gia cảnh Những cống hiến hi sinh Yêu thương gia đình PHIẾU HỌC TẬP 03 Tìm hiểu nhân vật dì Bảy Thời gian Chi tiết thể hiện sự hi sinh thầm Suy nghĩ của em về dì lặng của dì Bảy Bảy Khi Dượng Bảy ra Bắc tập kết Tháng 4 năm 1975 Ngày hòa bình Hiện tại PHIẾU HỌC TẬP SỐ 04 Tìm hiểu về cái “tôi” trữ tình của tác giả 8
9. Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 7(SGK Cánh Diều) Năm học : 2022-2023 GV: Bùi Thị Nhung-THCS Thái Sơn - An Lão - Hải Phòng. Chi tiết thể hiện suy nghĩ, cảm xúc của tác Yếu tố nghệ Nhận xét về cái giả thuật đặc sắc “tôi” của tác giả Trực tiếp (Nhóm chẵn) Gián tiếp (Nhóm lẻ) HĐ của GV và HS Dự kiến sản phẩm II. Đọc hiểu văn bản Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu sự kiện chính. 1. Sự kiện chính. Bước 1. Chuyển giao nhiệm vụ - Dượng Bảy cùng nhiều người con đất Quảng lên đường ra Bắc - GV yêu cầu HS đọc câu hỏi 2 và thảo luận tập kết. cặp đôi: - Ra miền Bắc rồi vào lại miền Sắp xếp các sự kiện chính sau đây theo trật Nam chiến đấu, dượng Bảy vẫn tự như tác giả đã kể trong văn bản: liên lạc với gia đình. - Dượng Bảy ngã xuống trong a) Dượng Bảy ngã xuống trong trận đánh ở trận đánh ở Xuân Lộc, trên Xuân Lộc, trên đường tiến vào Sài Gòn. đường tiến vào Sài Gòn. - Ngày hòa bình, dì tôi đã qua b) Dì Bảy năm nay tròn 80 tuổi, đang ngồi tuổi 40. Vẫn có người đàn ông một mình đợi Tết. để ý đến dì, nhưng lòng dì không còn rung động. c) Dượng Bảy cùng nhiều người con đất - Dì Bảy năm nay tròn 80 tuổi, Quảng lên đường ra Bắc tập kết. đang ngồi một mình đợi Tết. d) Ngày hòa bình, dì tôi đã qua tuổi 40. Vẫn có người đàn ông để ý đến dì, nhưng lòng dì không còn rung động. 9
10. Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 7(SGK Cánh Diều) Năm học : 2022-2023 GV: Bùi Thị Nhung-THCS Thái Sơn - An Lão - Hải Phòng. e) Ra miền Bắc rồi vào lại miền Nam chiến đấu, dượng Bảy vẫn liên lạc với gia đình. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học tập HS: - Làm việc theo cặp, ghi kết quả ra phiếu. GV hướng dẫn HS hảo luận (nếu cần). theo dõi, hỗ trợ cho HS (nếu HS gặp khó khăn). Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận - GV gọi đại diện cặp lên trình bày. - Hướng dẫn HS trình bày (nếu cần). HS: - Các nhóm khác theo dõi, quan sát, nhận xét, bổ sung (nếu cần) cho nhóm bạn. - Giáo viên: Quan sát, theo dõi quá trình học sinh thực hiện, gợi ý nếu cần Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ Nhiệm vụ 2: Tìm hiểu về nhân vật 2. Nhân vật Dượng Bảy Dượng Bảy a. Gia cảnh Bước 1. Chuyển giao nhiệm vụ - Dượng Bảy người Tam Kỳ (Quảng - GV yêu cầu HS thực hiện phiếu học tập Nam), mồ côi cả cha mẹ, đi bộ đội, số 02, hình thức thảo luận nhóm bàn. đóng quân ở làng tôi, thầm yêu dì, rồi 10
11. Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 7(SGK Cánh Diều) Năm học : 2022-2023 GV: Bùi Thị Nhung-THCS Thái Sơn - An Lão - Hải Phòng. Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ đơn vị đứng ra làm lễ cưới HS suy nghĩ, thảo luận theo bàn b. Những cống hiến hi sinh Bước 3. Báo cáo, thảo luận: Đại diện của một số bàn trình bày kết quả. - Chỉ một tháng sau khi lấy vợ đơn vị chuyển đi, đôi người đôi ngả. Bước 4. Đánh giá, kết luận - Dượng hi sinh trong trận đánh ở Giáo viên nhận xét, đánh giá và chuẩn kiến thức. Xuân Lộc, cửa ngõ phía Đông Bắc Sài Gòn, chỉ mươi ngày trước khi chiến tranh ngưng tiếng súng. => Dượng Bảy đại diện cho những người anh hùng ra đi bỏ lại đằng sau là gia đình, người thân. Chiến đấu để giải phóng dân tộc, để nhân dân được bình yên hạnh phúc. Nhưng lại không có cái may mắn được chứng kiến ngày đất nước được giải phóng c. Yêu thương gia đình. - Thỉnh thoảng dượng lại gửi thư về, lá thư được gói trong bọc ni-lông bé tí - Gần cuối cuộc chiến tranh, tin nhắn của dượng về nhà thường xuyên hơn - Khi bị lỡ mất chuyến xe về thăm gia đình. Dượng nhờ một người đi đường báo tin cho gia đình và gửi tặng dì chiếc nón bài thơ. => Dượng Bảy luôn nhớ tới gia đình, luôn nhớ tới người vợ tảo tần, phải chịu nhiều thiệt thòi, vất vả. 11
12. Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 7(SGK Cánh Diều) Năm học : 2022-2023 GV: Bùi Thị Nhung-THCS Thái Sơn - An Lão - Hải Phòng. 3. Sự hi sinh thầm lặng của dì Bảy. Nhiệm vụ 3: Tìm hiểu về vẻ đẹp của * Chi tiết kể về hi sinh thầm lặng dì nhân vật dì Bảy Bảy: Bước 1. Chuyển giao nhiệm vụ - Khi dượng Bảy ra Bắc tập kết: dì mới 20 tuổi, mới kết hôn với dượng - GV yêu cầu HS đọc câu hỏi 1,2 và Bảy được một tháng. thảo luận nhóm thảo luận nhóm kĩ thuật mảnh ghép: + Hai mươi năm dì chờ đợi mỏi mòn; có người ngỏ ý, dạm hỏi, dì vẫn hông Vòng 1: Chuyên gia (5 phút) lung lạc, với niềm tin sẽ có ngày Dượng trở về. Nhiệm vụ: Hoàn thành phiếu HT số 03. + Dì thường ngồi trên bộ phản gỗ ngoài hiên nhìn ra con ngõ nhỏ, nơi xưa Dượng lần đầu đến... Phiếu học tập số 01: - Tháng 4 năm 1975, khi Dượng trở 1) Tìm những chi tiết khắc họa hi sinh thầm lại miền Nam chiến đấu: lặng của dì Bảy trong cuộc chiến tranh bảo vệ Tổ quốc? + Náo nức trong niềm vui chờ đợi. Nhóm 1, 2: + dì ngồi trước hiên nhà mỏi mắt nhìn ra đường cái...để ngóng chờ tin tức của - Khi dượng Bảy ra Bắc tập kết Dượng. - Tháng 4 năm 1975 + Khi biết Dượng hi sinh: dì nén nỗi đau Nhóm 3, 4: vào trong, lập bàn thờ cho Dượng. - Ngày hòa bình - Hiện tại Vòng 2: Mảnh ghép: - Ngày hòa bình: GV ghép nhóm mới – nhóm mảnh ghép. (7 + dì đã ngoài 40 tuổi, không còn rung động với ai, dì có vào thành phố Hồ Chí phút): Minh ít lâu nhưng nhớ quê, dì lại trở về - Chia sẻ kết quả thảo luận ở vòng 1. chăm sóc bà, trông coi nhà thờ, vườn tược.. - Trả lời câu hỏi: 12
13. Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 7(SGK Cánh Diều) Năm học : 2022-2023 GV: Bùi Thị Nhung-THCS Thái Sơn - An Lão - Hải Phòng. Câu hỏi chung của các nhóm: + buổi chiều muộn dì lại ngồi trước hiên nhìn ra con đường kéo dài như nỗi 2) Từ đó, giúp em hiểu gì về dì Bảy? chờ mong vô vọng.. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học tập - Bây giờ: Sống một mình trong căn HS: nhà cũ, tròn 80 tuổi một mình đợi - Làm việc nhóm, ghi kết quả ra phiếu. Tết. - Thảo luận nhóm và ghi kết quả ra phiếu học tập nhóm * Nhận xét về dì Bảy: GV hướng dẫn HS thảo luận (nếu cần). - Số phận đáng thương (mới lấy theo dõi, hỗ trợ cho HS (nếu HS gặp chồng đã phải chia li; chồng dì đi tập khó khăn). kết ra Bắc, rồi hi sinh) Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận - 3p - Phẩm chất cao đẹp - GV gọi đại diện lên trình bày. + Yêu thương chồng: Luôn chờ đợi - Hướng dẫn HS trình bày (nếu cần). dượng Bảy; cầu nguyện cho dượng HS: tránh hòn tên mũi đạn nơi chiến trường. - Các nhóm khác theo dõi, quan sát, + Thủy chung, tình nghĩa nhận xét, bổ sung (nếu cần) cho nhóm bạn. + Giản dị, có tình yêu và niềm tin trong sáng, mãnh liệt; - Giáo viên: Quan sát, theo dõi quá trình học sinh thực hiện, gợi ý nếu cần + Có tấm lòng thủy chung son sắt; + Có sự hi sinh thầm lặng; Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ-2p - GV nhận xét, đánh giá, (sửa chữa nếu → Dì Bảy là người phụ nữ đức hạnh, cần) rút kinh nghiệm, chốt kiến thức. đại diện cho phẩm chất của những * Chi tiết nổi bật và thông tin về dì người mẹ, người vợ Việt Nam anh Bảy: hùng hi sinh cả thanh xuân, tuổi trẻ Bước 1. Chuyển giao nhiệm vụ của mình, nén nỗi đau cá nhân vào bên 13
14. Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 7(SGK Cánh Diều) Năm học : 2022-2023 GV: Bùi Thị Nhung-THCS Thái Sơn - An Lão - Hải Phòng. HS thực hiện thảo luận cặp đôi và thực hiện trong, âm thầm góp sức vào sự nghiệp nhiệm vụ mới: giải phóng dân tộc. - Trả lời các câu hỏi sau: GV chiếu bức hình SGK. HS quan sát và cho biết bức hình gợi nhớ đến chi tiết nào trong văn bản (Chi tiết dì Bảy ngồi * Chi tiết: dì Bảy ngồi đợi Dượng đợi trước hiên nhà). trước hiên nhà được lặp đi lặp lại nhiều lần trong văn bản => Khắc họa chân thực hành động thường ngày của dì. + Nhấn mạnh tình yêu, niềm hi vọng, niềm tin của dì dành cho Dượng Bảy. 3)Chi tiết dì Bảy ngồi đợi trước hiên nhà + Khắc họa sâu đậm chân dung dì Bảy, vẻ đẹp của người phụ nữ Việt được nhắc lại nhiều lần có ý nghĩa như Nam trong chiến tranh giàu đức hi thế nào? sinh, giàu tình yêu thương, luôn thủy 4) Cuối văn bản, tác giả cung cấp những chung. thông tin gì về dì Bảy? Nhận xét về những thông tin ấy? Việc đưa những thông tin ấy * Thông tin cụ thể về họ tên địa chỉ về dì Bảy có tác dụng gì? của dì Bảy: Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học tập + Bà Lê Thị Thỏa, năm nay tròn 80 HS: tuổi. - Làm việc nhóm, ghi kết quả ra phiếu. + Ở ngôi nhà gần cầu Vĩnh Phú thuộc thị trấn Mộ Đức, tỉnh Quảng Ngãi. - Thảo luận nhóm và ghi kết quả ra phiếu học tập nhóm  Đây là thông tin thực, chính xác về dì Bảy, GV hướng dẫn HS thảo luận (nếu cần).  Tác dụng: theo dõi, hỗ trợ cho HS (nếu HS gặp - làm tăng tính chân thực, tin cậy cho khó khăn). sự việc được kể. Đây chính là đặc Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo trưng của tản văn, tạo màu sắc cá luận - nhân cho bài tản văn; - tạo nên sức hấp dẫn về một vấn đề 14
15. Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 7(SGK Cánh Diều) Năm học : 2022-2023 GV: Bùi Thị Nhung-THCS Thái Sơn - An Lão - Hải Phòng. - GV gọi đại diện lên trình bày. có ý nghĩa xã hội được đề cập trong văn bản: những ki sinh thầm lặng và - Hướng dẫn HS trình bày (nếu cần). vẻ đẹp thủy chung của người phụ nữ - Các nhóm khác theo dõi, quan sát, Việt Nam trong chiến tranh. nhận xét, bổ sung (nếu cần) cho nhóm bạn. - Giáo viên: Quan sát, theo dõi quá trình học sinh thực hiện, gợi ý nếu cần Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ-2p - GV nhận xét, đánh giá, (sửa chữa nếu cần) rút kinh nghiệm, chốt kiến thức. GV bình chốt kiến thức và dẫn sang mục 4 Dì Bảy cũng như bao người phụ nữ khác khi bước ra từ cuộc chiến đã trở thành một biểu tượng đẹp về sự kiên trinh chờ đợi và tấm lòng thủy chung, son sắt. Đó là một vẻ đẹp truyền thống, nhân bản tạo nên mạch nguồn chung. Dù chiến tranh đã đi qua, biết bao nỗi đau vẫn còn ở lại. Có những mất mát hi sinh đã được ghi khắc bằng những tấm huân chương, những vết sẹo ... nhưng vẫn còn đó sự hi sinh không được ghi nhận, không được gọi thành tên, những khắc khoải, mòn mỏi đợi chờ trong vô vọng, đầy nhức nhối, âm thầm, dai dẳng, để từ đó khắc tạc nên bức tượng đài về vẻ đẹp và nỗi đau số phận của người phụ nữ Việt Nam đã đi qua chiến tranh. -> Qua vẻ đẹp và nỗi đau về những người phụ nữ đã bước qua cuộc chiến, là một vấn đề có giá trị nhân bản cao đẹp về con 15
16. Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 7(SGK Cánh Diều) Năm học : 2022-2023 GV: Bùi Thị Nhung-THCS Thái Sơn - An Lão - Hải Phòng. người, tác giả đã đề cập đến một sự việc, hiện tượng rất giàu ý nghĩa xã hội. - Tác giả Huỳnh Như Phương sinh ra ở vùng đất Quảng Ngãi anh hùng, nơi chiến tranh diễn ra vô cùng khốc liệt; những thông tin chân thực chính xác được đưa vào trong bài tản văn cho thấy tình yêu và niềm trân trọng, tự hào của nhà văn về con người và mảnh đất quê hương. Nhiệm vụ 2: Tìm hiểu tình cảm, suy nghĩ 4. Tình cảm, suy nghĩ của tác của tác giả. giả. - Chi tiết trực tiếp bộc lộ tình cảm, suy nghĩ của tác giả: Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ + "Mỗi lần về thăm, ngồi bên - GV tổ chức cho HS thảo luận nhóm để trả mâm cơm đạm bạc với dì, tôi lời câu hỏi trong Phiếu học tập số 04: chợt nghĩ nếu ngày đó dì đi bước 1) Trong văn bản, nhà văn bày tỏ suy nghĩ, nữa, thì liệu bây giờ dì có được cảm xúc của về câu chuyện của dì Bảy qua hạnh phúc hay không. [...]" những ci tiết nào? + "Nguyện cầu hồn thiêng những người đã ngã xuống độ trì cho dì Nhóm chẵn: Tìm chi tiết tác giả bày tỏ cảm bình an, trường thọ." xúc suy nghĩ trực tiếp về dì. - Chi tiết gián tiếp bộc lộ tình Nhóm lẻ: Tìm chi tiết tác giả bày tỏ cảm xúc cảm, suy nghĩ của tác giả: suy nghĩ gián tiếp về dì. + Không khí làng quê chùng xuống vì tình cảnh kẻ Bắc người 2) Đặc sắc về nghệ thuật trong cách kể Nam. Những người đàn bà tiễn chuyện của tác giả? chồng tiễn con ra đi, mắt đẫm lệ, 3) Nhận xét của em về tình cảm, cảm xúc hẹn hai năm trở về mà lòng còn của tác giả với nhân vật và sự việc được kể? nghi ngại. + Đêm đêm, ngọn đèn dầu trên gian thờ lập lòe theo tiếng kêu Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ của thạch sùng, có cảm giác như thời gian đã ngưng đọng từ lâu - HS thực hiện từng nhiệm vụ theo phân lắm công của nhóm. + Mùa lũ dữ qua, vườn rau xanh trở 16
17. Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 7(SGK Cánh Diều) Năm học : 2022-2023 GV: Bùi Thị Nhung-THCS Thái Sơn - An Lão - Hải Phòng. - GV quan sát, khích lệ và giúp đỡ HS. lại Bước 3: Báo cáo, thảo luận - Đại diện HS từng nhóm lần lượt lên trình Nghệ thuật: bày. + Kết hợp kể với miêu tả, nghị Bước 4: Đánh giá, kết luận luận, biểu cảm + Giọng kể nhỏ nhẹ, sâu lắng, - HS nhận xét, bổ sung ý kiến cho bạn. câu văn dài diễn tả cảm xúc - GV nhận xét thái độ trong quá trình làm miên man, suy tư, trăn trở của việc của HS, chốt ý, bổ sung: Tình cảm và người cháu. + Phép tu từ so sánh, ẩn dụ.. suy nghĩ của tác giả với dì Bảy vừa + Câu văn giàu hình ảnh (âm được bộc lộ trực tiếp qua các câu văn, thanh tiếng thạch sùng gợi cái đoạn văn, vừa được thể hiện qua lời kể yên tĩnh, sâu lắng trong tâm nhỏ nhẹ, sâu lắng như thì thầm với hồn, vườn rau xanh trở lại diễn người đọc. Đó là niềm cảm phục vô bờ tả nỗi đau chính tranh dịu dần và nỗi buồn thương, day dứt xót xa về theo tháng năm, cuộc sống mới người dì giàu đức hi sinh, chịu đựng. tiếp tục ... Tình cảm ấy đã tạo nên sự chân thực,  Tình cảm của tác giả: + Lòng yêu mến, tự hào, ngưỡng mộ chất trữ tình đằm thắm cho lời kể, gây tình yêu và vẻ đẹp thủy chung, son sắt sự xúc động mạnh mẽ, làm lay động của dì Bảy nói riêng và người phụ trái tim người đọc, thể hiện rõ cái “tôi” nữa Việt Nam trong chiến tranh nói của tác giả. Những cung bậc cảm xúc chung. trong tác giả khiến cho áng tản văn + Đồng cảm, xót xa trước đau thương, thấm đượm chất trữ tình, mang nét đặc mất mát mà chiến tranh đã gây ra cho trưng của thể loại tản văn. nhiều gia đình Việt Nam, đặc biệt là những người phụ nữ. - GV chuyển nội dung III. Hoạt động 2.3: Hướng dẫn HS tổng kết 17
18. Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 7(SGK Cánh Diều) Năm học : 2022-2023 GV: Bùi Thị Nhung-THCS Thái Sơn - An Lão - Hải Phòng. a. Mục tiêu: Giúp HS khái quát nghệ thuật, nội dung, ý nghĩa của VB; cách đọc VB tản văn. b. Nội dung: GV sử dụng KT đặt câu hỏi, tổ chức HS hoạt động cá nhân, trình bày sản phẩm, quan sát và bổ sung, hoàn thiện. c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS . d. Tổ chức thực hiện: HĐ của GV và HS Dự kiến sản phẩm III. Tổng kết Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ 1. Nghệ thuật - GV sử dụng kĩ thuật viết 01 phút để yêu cầu - Sử dụng ngôn ngữ mang đậm màu HS làm việc cá nhân: sắc địa phương, gần với khẩu ngữ. 1) Khái quát những đặc sắc về nghệ thuật, nội - Giọng điệu tự nhiên, dung dị, xúc dung của văn bản “Ngồi đợi trước hiên nhà”? động. 2) Nêu thông điệp ý nghĩa của VB. - Kết hợp tự sự với biểu cảm, miêu tả một cách tự nhiên. 3) Từ Vb “Ngồi đợi trước hiên nhà” em rút ra bài học gì về cách đọc VB theo thể loại tản văn? - Sử dụng nhiều phép tu từ so sánh, ẩn dụ, Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ - HS suy nghĩ cá nhân và ghi ra giấy câu trả lời - Ngôn ngữ thấm đượm chất trữ trong 01 phút. tình. GV hướng theo dõi, hỗ trợ (nếu HS gặp khó - 2. Nội dung – Ý nghĩa khăn). - Qua câu chuyện kể về dì Bảy, tác Bước 3: Báo cáo, thảo luận giả đã ca ngợi vẻ đẹp của người - Tổ chức trao đổi, trình bày nội dung đã thảo phụ nữ Việt Nam trong chiến tranh luận. giàu đức hi sinh, thủy chung, tình nghĩa. Bước 4: Đánh giá, kết luận - Giúp người đọc thấm thía những - GV chuẩn kiến thức. nỗi đau thương mà chiến tranh gây Gv chiếu ảnh tượng đài người mẹ Việt Nam ra cho nhiều gia đình Việt Nam. mẹ Việt Nam anh hùng lấy nguyên mẫu từ Mẹ Thứ Tam Kỳ Quảng Nam - Tác giả bày tỏ niềm trân trọng, GV giới thiệu về Mẹ Thứ: mẹ Nguyễn Thị biết ơn, tự hào, thương cảm với nỗi Thứ (1904 - 2010). Bà sinh ra tại xóm Rừng, đau và những hi sinh thầm lặng của xã Điện Thắng Trung, huyện Điện Bàn, tỉnh bao người phụ nữ cho chiến tranh 18
19. Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 7(SGK Cánh Diều) Năm học : 2022-2023 GV: Bùi Thị Nhung-THCS Thái Sơn - An Lão - Hải Phòng. Quảng Nam. Bà Thứ là người mẹ có nhiều bảo vệ Tổ quốc của dân tộc. con cháu hy sinh nhất trong cả hai cuộc - Nhắc nhở mỗi chúng ta phải ghi kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ: 9 người nhớ bài học về lòng biết ơn những con trai, 1 người con rể và 2 người cháu người đã ngã xuống, hi sinh để bảo ngoại. vệ Tổ quốc. Mẹ là hình ảnh tiêu biểu cho bao nhiêu người 3. Cách đọc VB tản văn bà, người mẹ vô danh đã thầm lặng hi sinh cho cuộc chiến tranh bảo vệ Tổ quốc của dân tộc. - Cần xác định được đề tài của tản văn: viết về ai, về sự việc gì. Chỉ ra sự kiện chính của văn bản. - Chỉ ra được phương thức biểu đạt, ngôi kể và các yếu tố làm nên chất trữ tình cho văn bản. - Xác định được cảm xúc, suy nghĩ của cái tôi tác giả thể hiện ra sao, mang dấu ấn cá nhân ở chỗ nào. - Rút ra được thông điệp, bài học nhân văn; - Liên hệ với bản thân và cuộc sống thực tại. Hoạt động 3: Luyện tập a. Mục tiêu: HS hiểu được kiến thức trong bài học để thực hiện bài tập GV giao. b. Nội dung: Trả lời câu hỏi; tham gia trò chơi học tập. c. Sản phẩm: Câu trả lời đúng của HS. d. Tổ chức thực hiện: *Nhiệm vụ 1: Trắc nghiệm củng cố GV tổ chức cho HS chơi trò chơi Hộp quà bí mật (Game mini) thông qua trả lời câu hỏi. 19
20. Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 7(SGK Cánh Diều) Năm học : 2022-2023 GV: Bùi Thị Nhung-THCS Thái Sơn - An Lão - Hải Phòng. (1) GV phổ biến luật chơi: GV có 5 hộp quà bí mật, trong đó có 1 hộp quà may mắn. 4 hộp quà còn lại tương ứng với 4 câu hỏi. HS nào mở vào ô hộp quà may mắn sẽ được nhận phần thưởng của hộp quà. HS nào mở được 4 hộp quà còn lại, phải tham gia trả lời câu hỏi chứa đựng trong hộp quà. Trả lời đúng được 1 phần quà trong hộp bí mật. Trả lời sai thì HS khác được trả lời và nhận quà. Câu hỏi là những kiến thức xoay quanh bài học. Phần quà do GV thiết kế: Có thể là bút, vở, tràng vỗ tay, lời khen của người bạn bên cạnh, Bước 2: GV đọc từng câu hỏi; HS đứng vào vị trí GV hướng dẫn để tham gia trò chơi. Bước 3: Sau khi GV đọc xong câu hỏi, HS có 5s để suy nghĩ và đưa ra đáp án. Bước 4. GV công bố kết quả. HS nhận quà từ GV.. Bước 1: GV giao nhiệm vụ. Gợi ý nhóm câu hỏi: Câu 1: Nhân vật dì Bảy được kể trong văn bản “Ngồi đợi trước hiên nhà” của Huỳnh Như Phương có tên thật là gì? Đáp án: Bà Lê Thị Thỏa Câu 2: Trong văn bản, tác giả đã dùng ngôi kể nào? Đáp án: ngôi kể thứ nhất. Câu 3: Dì Bảy trong bài tản văn giống với hình tượng hòn Vọng Phu trong câu chuyện cổ tích là gì? Đáp án: Lòng thủy chung, son sắt, sự chờ đợi mỏi mòn theo tháng năm. Câu 4: Vấn đề tác giả nêu lên trong văn bản đề cập đến bài học gì? Đáp án: Lòng biết ơn *Nhiệm vụ 2: Tìm hiểu về một người ở quê hương em cũng có những hi sinh thầm lặng cho cuộc chiến tranh bảo vệ Tổ quốc của dân tộc. Em hãy viết đoạn văn từ 7 đến 10 dòng để viết về người đó và bộc lộ suy nghĩ, cảm xúc của em về những hi sinh của họ cho đất nước? Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ cho HS: ? GV yêu cầu HS thực hiện viết đoạn văn theo yêu cầu của đề bài. 20