Kế hoạch bài dạy Ngữ văn Lớp 7 (Cánh diều) - Tiết 134: Viết văn bản tường trình - Năm học 2022-2023 - Bùi Thị Nhung

Nội dung text: Kế hoạch bài dạy Ngữ văn Lớp 7 (Cánh diều) - Tiết 134: Viết văn bản tường trình - Năm học 2022-2023 - Bùi Thị Nhung

1. Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 7(SGK Cánh Diều) Năm học : 2022-2023 GV: Bùi Thị Nhung - THCS Thái Sơn - An Lão - Hải Phòng. Tiết 134 VIẾT: Viết văn bản tường trình I. Mục tiêu 1. Năng lực - Nhận biết được tình huống, mục đích viết văn bản tường trình. - Biết viết VB tường trình đảm bảo các bước; chuẩn bị trước khi viết (xác định đề tài, mục đích, thu thập tư liệu); tìm ý và lập dàn ý, viết bài; xem lại và chỉnh sửa; rút kinh nghiệm - Viết được văn bản tường trình rõ ràng, đầy đủ, đúng quy cách. 2. Phẩm chất - Có ý thức thực hiện các quy định của trường, lớp và các môi trường khác. II. Thiết bị và học liệu 1. Thiết bị: Máy chiếu, máy tính,... 2. Học liệu: SGK, kế hoạch bài dạy, sách tham khảo, Phiếu học tập, bảng kiểm đánh giá. III. Tiến trình dạy học HOẠT ĐỘNG 1: KHỞI ĐỘNG a. Mục tiêu: Kết nối – tạo hứng thú cho học sinh, chuẩn bị tâm thế tiếp cận kiến thức về kiểu bài, kết nối kiến thức trong cuộc sống vào nội dung của bài học b. Nội dung hoạt động: HS trả lời câu hỏi. c. Sản phẩm: Câu trả lời đúng của HS, cảm nhận ban đầu về vấn đề đặt ra trong tiết học d. Tổ chức thực hiện hoạt động: Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập ? Những trường hợp nào sau đây HS cần viết VB trình bày lại diễn biến sự việc : 1
2. Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 7(SGK Cánh Diều) Năm học : 2022-2023 GV: Bùi Thị Nhung - THCS Thái Sơn - An Lão - Hải Phòng. 1. HS đánh nhau 2. HS bỏ giờ, bỏ tiết để đi chơi. 3. HS giúp bà cụ qua đường 4. HS đá bóng làm vỡ chậu hoa 5. HS đạt nhiều điểm tốt 6. Khi trong lớp bị mất tiền 7. Khi trong lớp có bạn đạt giải cuộc thi Violympic Toán ? Ai là người thực hiện VB trình bày lại sự việc với những trường hợp em đã chọn trên? Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: • HS suy nghĩ, thảo luận theo cặp đôi. • GV quan sát, gợi ý nếu cần. Bước 3: Báo cáo, thảo luận: • GV gọi một số đại diện các cặp trả lời các câu hỏi. • Các HS khác lắng nghe, bổ sung ý kiến. Dự kiến câu trả lời: - Các trường hợp cần viết VB trình bày lại sự việc đã diễn ra: 1, 2, 4, 6. - Người viết VB trình bày lại sự việc: Người trực tiếp gây ra sự việc; người có liên quan trực tiếp đến sự việc đó, người chứng kiến sự việc. Bước 4: Kết luận, nhận định GV nhận xét, dẫn vào nội dung bài học. GV dẫn dắt vào nội dung tiết học: Khi có một sự việc nào đó xảy ra gây hậu quả không hay và em là người liên quan đến sự việc, em cần viết bản tường trình, trình bày tường tận, rõ ràng về những việc đã diễn ra để những người có trách nhiệm (hoặc cấp có thẩm quyền) hiểu rõ bản chất sự việc. Vậy làm thế nào để viết được một VB tường trình trong những hoàn cảnh như vậy? Phần hướng dẫn dưới đây sẽ giúp em thực hiện điều đó. HOẠT ĐỘNG 2: HÌNH THÀNH KIẾN THỨC 2
3. Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 7(SGK Cánh Diều) Năm học : 2022-2023 GV: Bùi Thị Nhung - THCS Thái Sơn - An Lão - Hải Phòng. a. Mục tiêu: HS hiểu khái niệm và xác định được các yêu cầu khi viết văn bản tường trình b. Nội dung: HS sử dụng SGK, chắt lọc kiến thức, tiến hành trả lời các câu hỏi. c. Sản phẩm: Câu trả lời nhanh và đúng của HS. d. Tổ chức thực hiện: HĐ của GV và HS Dự kiến sản phẩm HOẠT ĐỘNG CẶP ĐÔI CHIA SẺ: I. Định hướng * Bước 1: GV giao nhiệm vụ: 1. Khái niệm + Thế nào là viết văn bản tường trình? - Tường trình là loại văn bản trình bày, báo cáo lại đầy đủ, rõ ràng về một vấn đề + Khi nào cần viết bản tường trình?Gửi bản hoặc một sự việc nào đó. Người viết tường tưởng trình đến đâu? trình là người chứng hoặc có liên quan đến + Nêu các yêu cầu đối với kiểu văn bản sự việc; người nhận tường trình là cá nhân tường trình? (Về bố cục, về nội dung tường hoặc tổ chức có thẩm quyền xem xét và trình) giải quyết. Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ: 2.Yêu cầu a. Về bố cục, Văn bản cần đảm bảo các + Tổ chức chia sẻ cặp đôi theo câu hỏi (dựa phần sau: vào phần định hướng trong SGK) - Phần mở đầu: + GV quan sát, khuyến khích + Quốc hiệu, tiêu ngữ (ghi chính giữa) Bước 3: Báo cáo, thảo luận + Địa điểm, thời gian viết (ghi vào góc + Đại diện một số cặp đôi phát biểu. bên phải) + Các HS còn lại lắng nghe, nhận xét, bổ + Tên VB và tóm tắt sự việc tường trình (ghi chính giữa) sung nếu cần. + Người (cơ quan) nhận bản tường trình. + Họ tên và thông tin chính của người Bước 4: Đánh giá, chuẩn kiến thức viết. 3
4. Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 7(SGK Cánh Diều) Năm học : 2022-2023 GV: Bùi Thị Nhung - THCS Thái Sơn - An Lão - Hải Phòng. - Nội dung văn bản: + Thời gian, địa điểm sự việc + Nêu trình tự, diễn biến vấn đề, sự việc; + Nguyên nhân dẫn đến sự việc và sự liên quan, mức độ trách nhiệm của người viết tường trình với vấn đề sự việc ấy. - Kết thúc văn bản: Lời đề nghị, cam đoan, chữ kí và họ tên của người viết tường trình. b) Để viết được một bản tường trình, cần thực hiện theo quy trình dưới đây: - Xác định nội dung của bản tường trình, thể hiện nội dung đó ở ngay dòng bên dưới của văn bản (Về việc ) - Thu thập thông tin liên quan đến vấn đề, sự việc; mức độ liên quan, trách nhiệm của bản thân đối với vấn đề sự việc. - Tiến hành viết tường trình theo mẫu. - Đọc, ra soát, chỉnh sửa bản tường trình nếu cần. Về nội dung, VB cần đảm bảo những yêu cầu sau: - Cung cấp đầy đủ, chính xác những thông tin về thời gian, địa điểm, sự việc, họ tên những người có liên quan, đề nghị của người viết, người gửi, người nhận và ngày, tháng viết địa điểm tường trình. 4
5. Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 7(SGK Cánh Diều) Năm học : 2022-2023 GV: Bùi Thị Nhung - THCS Thái Sơn - An Lão - Hải Phòng. - Nội dung sự việc được tường trình phải đảm bảo chính xác, đúng với thực tế diễn ra. - Xác định trách nhiệm của người viết đối với sự việc đã xảy ra: gồm một số trường hợp sau: + Nếu người viết trực tiếp tham gia vào sự việc thì cần trình bày rõ trách nhiệm của người viết đối với những gì diễn ra. + Nếu người viết chỉ chứng kiến sự việc thì cần nêu rõ trách nhiệm của người viết là chứng kiến và ghi nhận lại trung thực tất cả những gì đã diễn ra Hoạt động 2.2. Đọc và phân tích văn bản mẫu trong SGK a. Mục tiêu: - Chỉ ra được cấu trúc của một văn bản tường trình. - Những nội dung trong từng phần của VB tường trình. b. Nội dung hoạt động: - HS đọc SGK - Thảo luận để hoàn thành nhiệm vụ GV đưa ra. c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS d. Tổ chức thực hiện hoạt động: HĐ của GV và HS Dự kiến sản phẩm HOẠT ĐỘNG THẢO LUẬN THEO II. Hướng dẫn phân tích mẫu văn bản 5
6. Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 7(SGK Cánh Diều) Năm học : 2022-2023 GV: Bùi Thị Nhung - THCS Thái Sơn - An Lão - Hải Phòng. BÀN tường trình *Bước 1: GV giao nhiệm vụ: * Bước 1: Đọc VB tường trình - GV yêu cầu HS đọc VB tường - Đọc VB ( tr.89, sgk) trình (sgk, tr.89) - Xem cách tường trình về việcvi phạm nội - GV hướng dẫn HS thảo luận các quy yêu cầu phân tích kiểu văn bản bằng cách trả lời các câu hỏi: * Bước 2: Nhận xét, phân tích các yêu cầu + Xác định phần mở đầu, nội dung - Dựa vào dấu hiệu trong VB, xác định phần tường trình và kết thúc của VB mở đầu, nội dung tường trình và kết thúc. trên. - Phần mở đầu trình bày những nội dung: + Phần mở đầu của VB trên trình bày những nội dung gì? + Quốc hiệu, tiêu ngữ + Nội dung tường trình của VB + Địa điểm và thời gian viết bản tường trình. tường trình những thông tin gì? + Tên VB và tóm tắt sự việc tường trình + Những nội dung nào đã được trình bày ở phần kết thúc VB? + Người nhận bản tường trình Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ: + Thông tin người viết bản tường trình + Tổ chức trao đổi theo câu hỏi, - Nội dung tường trình gồm những nội thực hiện nhiệm vụ. dung: +HS dự kiến câu trả lời + Thời gian, địa điểm xảy ra, những người + GV quan sát, khuyến khích tham gia, diễn biến sự việc. Bước 3: HS báo cáo kết quả và + Nguyên nhân của sự việc thảo luận +Đại diện nhóm bàn trả lời câu hỏi + Hậu quả của sự việc +GV gọi nhóm khác nhận xét, bổ + Xác định rõ trách nhiệm của người viết 6
7. Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 7(SGK Cánh Diều) Năm học : 2022-2023 GV: Bùi Thị Nhung - THCS Thái Sơn - An Lão - Hải Phòng. sung câu trả lời của bạn tường trình Bước 4: Đánh giá, chốt kiến thức: - Phần kết thúc gồm những nội dung: GV nhận xét, đánh giá, bổ sung, chốt kiến thức, ghi lên bảng. + Lời đề nghị + Lời hứa + Chữ kí và tên của người viết tường trình. Hoạt động 3: Hướng dẫn quy trình viết và thực hành a.Mục tiêu: HS hiểu được kiến thức trong bài học để thực hiện bài tập GV giao: + HS xác định được mục đích viết VB tường trình. Từ đó, giúp HS có ý thức bám sát mục đích viết đặt ra từ đầu và đối tượng người đọc mà bài viết hướng đến. + Viết được VB tường trình . b. Nội dung: Chắt lọc kiến thức SGK, câu hỏi trong sách để viết. c. Sản phẩm: Câu trả lời đúng của HS. d. Tổ chức thực hiện: PHIẾU TÌM Ý: Viết Vb tường trình về một sự việc xảy ra ngoài ý muốn mà em đã chứng kiến hoặc tham gia Em định tường trình về sự việc gì? Sự việc đó em trực tiếp tham gia hay chứng kiến? Tóm lược trình tự, diễn biến sự việc, nguyên nhân vả hậu quả (nếu có) .. 7
8. Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 7(SGK Cánh Diều) Năm học : 2022-2023 GV: Bùi Thị Nhung - THCS Thái Sơn - An Lão - Hải Phòng. Em có trách nhiệm gì trong sự việc? Em có .. những đề nghị gì sau sự việc không? Em cam đoan/hứa điều gì sau khi sự việc xảy .. ra? HĐ của GV và HS Dự kiến sản phẩm Nhiệm vụ 1: Hướng dẫn HS thực II.Thực hành hành quy trình viết. Đề bài: Học sinh chọn một trong hai yêu Bước 1: GV giao nhiệm vụ: cầu sau để làm bài: (1) Cho sự việc sau: Em và một bạn trong - GV yêu cầu HS suy nghĩ để lựa lớp có xe đạp giống nhau. Một hôm tan chọn nội dung cho bài viết của học, em vội về nên lấy nhầm xe của bạn. mình bằng kĩ thuật công não: Bạn ra về không thấy xe nên đã báo bác + GV hướng dẫn HS xác định mục bảo vệ về việc bị mất xe. Sau khi tìm hiểu, đích viết, người đọc. bác bảo vệ đã biết em lấy nhầm xe của bạn và yêu cầu em viết tường trình. Em hãy + Đề bài yêu cầu em viết thể loại viết bản tường trình gửi cho phòng bảo vệ VB nào? Viết về nội dung gì? của trường. (2) Tự chọn một sự việc cụ thể để viết bản + Theo em, có thể thu thập tài liệu tường trình từ những nguồn nào? Bước 1: Chuẩn bị - Xác định đề tài: - GV hướng dẫn HS tìm ý và lập dàn ý: + Thể loại: VB tường trình + HS điền vào Phiếu tìm ý theo + ND tường trình đa dạng: Một trong hai sự việc: mẫu. + HS lập dàn ý cho bài văn theo bố + + Em vô ý lấy nhầm xe đạp của bạn do 2 chiếc xe cục 3 phần: Mở đầu – nội dung giống nhau. 8
9. Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 7(SGK Cánh Diều) Năm học : 2022-2023 GV: Bùi Thị Nhung - THCS Thái Sơn - An Lão - Hải Phòng. tường trình- kết thúc + + một việc em đã chứng kiến hoặc tham gia. - Hướng dẫn HS viết thành bài - Thu thập tài liệu: văn hoàn chỉnh. (Thời gian trên lớp hạn chế , nên + Tìm những tài liệu liên quan đến yêu cầu về đặc GV giao cho HS viết một đoạn văn điểm và hướng dẫn viết bản tường trình trên sách nội dung tường trình; về nhà thực hoặc mạng Internet. hiện thành bài văn hoàn chính) + Đọc lại bài viết phần Hướng dẫn kiểu VB để học Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ: cách viết VB tường trình. + Tổ chức trao đổi theo câu hỏi, + Nhớ lại những sự việc xảy ra, tiến trình sự việc, thực hiện nhiệm vụ. hậu quả. + HS dự kiến sản phẩm 2. Bước 2: Tìm ý và lập dàn ý + GV quan sát - HS điền vào phiếu tìm ý: (theo ý tưởng của Bước 3: HS báo cáo kết quả và mình) thảo luận - Lập dàn ý bằng cách dựa vào các ý đã tìm được, + HS trình bày sản phẩm. sắp xếp lại theo ba phần lớn của VB, gồm: + GV gọi HS khác nhận xét về bài viết của bạn. * Phần mở đầu: quốc hiệu, tiêu ngữ, địa điểm và thời gian viết VB; tên VB và tóm lược sự việc Bước 4: Đánh giá việc thực hiện tường trình; người nhận; một số thông tin cơ bản nhiệm vụ: GV nhận xét, đánh giá, của người viết. bổ sung khen ngợi những bài viết sáng tạo, chân thành, có cảm * Phần nội dung tường trình: giới thiệu ngắn gọn xúc...đảm bảo yêu cầu. Khích lệ HS về thời gian, địa điểm xảy ra sự việc; tên những chưa đạt được yêu cầu nỗ lực hơn. người có liên quan; tóm tắt diễn biến sự việc; nguyên nhân và hậu quả (nếu có); người chịu trách nhiệm (nếu có) và trách nhiệm của người viết VB. *Phần kết thúc: những đề nghị (nếu có), lời cam 9
10. Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 7(SGK Cánh Diều) Năm học : 2022-2023 GV: Bùi Thị Nhung - THCS Thái Sơn - An Lão - Hải Phòng. đoan/lời hứa, chữ kí và họ tên người viết. 3. Bước 3: Viết Dựa vào dàn ý, viết một VB tường trình hoàn chỉnh. Việc viết bản tường trình đòi hỏi người viết phải tôn trọng sự thật, trình bày trung thực, đầy đủ, khách quan những sự việc đã xảy ra và phải xác định rõ trách nhiệm của người viết với sự việc Nhiệm vụ 2: Xem lại, chỉnh sửa và 4. Bước 4: Xem lại, chỉnh sửa và rút kinh nghiệm rút kinh nghiệm - Sau khi viết xong, em có thể tự chỉnh sửa VB dựa Bước 1: GV giao nhiệm vụ: GV vào bảng kiểm. hướng dẫn HS chỉnh sửa lại bài viết theo các yêu cầu đối với VB tường - Tiếp tục chỉnh sửa nếu VB chưa thể hiện đầy đủ trình các yêu cầu đối với VB tường trình Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ: - Chỉnh sửa lỗi chính tả, ngữ pháp. HS xem lại và chỉnh sửa, rút kinh nghiệm. Bước 3: HS báo cáo kết quả và thảo luận Bước 4: GV nhận xét việc thực hiện nhiệm vụ. Chuẩn kiến thức về yêu cầu đối với VB tường trình. +HS tự sửa bài viết để hoàn chỉnh theo yêu cầu. +Tự kiểm tra lại bài viết của mình theo gợi ý của GV ( Theo bảng 10
11. Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 7(SGK Cánh Diều) Năm học : 2022-2023 GV: Bùi Thị Nhung - THCS Thái Sơn - An Lão - Hải Phòng. kiểm) BẢNG KIỂM VĂN BẢN TƯỜNG TRÌNH Các phần Nội dung kiểm tra Đạt Chưa của bài viết đạt Phần mở Tên quốc hiệu: viết in hoa, ở trên cùng và ở giữa đầu VB. Tiêu ngữ: viết chữ thường, canh giữa dưới quốc hiệu, chữ cái đầu của các cụm từ được viết hoa, giữa các cụm từ có dấu (-), ở giữa VB. Địa điểm, thời gian viết VB: đặt dưới quốc hiệu, tiêu ngữ và lùi sang phía bên phải của VB. Tên VB: viết chữ in hoa, cỡ chữ lớn hơn các chữ khác trong VB, ở giữa VB Trình bày thông tin về người nhận theo đúng quy cách Trình bày một số thông tin cơ bản của người viết Nội dung Ghi rõ thời gian và địa điểm xảy ra sự việc tường Xác định rõ tên của (những) người liên quan (nếu trình có) Nêu rõ nguyên nhân, hậu quả của sự việc (nếu có) Xác định rõ người chịu trách nhiệm (nếu có) và trách nhiệm của người viết với sự việc Phần kết Nêu rõ (những) đề nghị (nếu cần thiết) thúc Nêu rõ lời cam đoan/lời hứa 11
12. Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 7(SGK Cánh Diều) Năm học : 2022-2023 GV: Bùi Thị Nhung - THCS Thái Sơn - An Lão - Hải Phòng. Có chữ kí và họ tên của người viết HOẠT ĐỘNG 3: LUYỆN TẬP, VẬN DỤNG a. Mục tiêu: Củng cố, vận dụng kiến thức của bài học vào việc làm bài tập cụ thể. b. Nội dung: HS hoạt động cá nhân làm bài tập của GV giao. c. Sản phẩm: HS viết được một văn bản tường trình hoàn thiện, đúng thể thức đảm bảo nội dung của một bản tường trình d) Tổ chức thực hiện: - Giáo viên chiếu bài viết tham khảo cho HS theo dõi và nhận xét. Đề bài: Viết bản tường trình về một vấn đề tự chọn - GV hướng dẫn HS viết văn bản tường trình theo yêu cầu, hỗ trợ HS hoàn thiện bài tập. - HS vận dụng những kiến thức đã học để hoàn thiện yêu cầu bài tập. *GV chiếu một văn bản mẫu để HS tham khảo: BÀI VIẾT THAM KHẢO CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập - Tự do - Hạnh phúc Hà Nội, ngày 1 tháng 10 năm 2022 BẢN TƯỜNG TRÌNH 12
13. Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 7(SGK Cánh Diều) Năm học : 2022-2023 GV: Bùi Thị Nhung - THCS Thái Sơn - An Lão - Hải Phòng. Về việc mất ví tiền tại lớp 7A Kính gửi: Cô giáo Trần Thị A, giáo viên chủ nhiệm lớp 7A, trường THCS... Em tên là: Lê Thị B, hiện đang là học sinh lớp 7A, trường THCS,... Em viết văn bản này để tường trình sự việc như sau: Thứ ba ngày 25 tháng 9 năm 2022 vừa qua, em bị mất chiếc ví tiền tại lớp 7A. Sự việc cụ thể như sau: Hôm đó, em đến trường vào lúc 7h15. Trước khi vào lớp, mẹ em có đưa cho em 150.000 đồng và dặn em gửi cô giáo tiền học. Em đã cẩn thận bỏ số tiền đó vào chiếc ví màu đỏ. Sau đó, em cất chiếc ví vào ngăn giữa của cặp, em khóa cẩn thận rồi bước vào lớp. 7h30 phút là giờ truy bài, em và các bạn truy bài tại sân trường, em mang theo sách toán và ngữ văn để học và không mang theo cặp và ví. Khi nghe tiếng trống vào lớp, em mở cặp ra và lấy tiền trong ví nộp cho cô giáo thì không thấy chiếc ví đâu và khóa cặp đã bị mở. Em có hỏi các bạn xung quanh nhưng không ai lấy, cũng không ai nhìn thấy chiếc ví bị rơi. Trong chiếc ví có 150.000 đồng, một vài bức ảnh của em và gia đình, một chiếc chìa khóa nhà và một phong bao lì xì 50.000 đồng. Em xin cam đoan những điều em tường trình trên là sự thật. Nếu sai em xin chịu mọi hình thức kỉ luật của cô giáo và tập thể lớp. Người viết tường trình (Đã kí) Lê Thị B Hướng dẫn về nhà - Hoàn thiện lại bài viết theo bảng kiểm. - Chuẩn bị bài nói: Nghe và tóm tắt ý chính của bài nói. 13
14. Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 7(SGK Cánh Diều) Năm học : 2022-2023 GV: Bùi Thị Nhung - THCS Thái Sơn - An Lão - Hải Phòng. 14