Sáng kiến kinh nghiệm Rèn năng lực, phẩm chất cho học sinh lớp 1 qua môn Tiếng Việt

Nội dung text: Sáng kiến kinh nghiệm Rèn năng lực, phẩm chất cho học sinh lớp 1 qua môn Tiếng Việt

1. CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập - Tự do - Hạnh phúc MÔ TẢ SÁNG KIẾN Mã số: 1. Tên sáng kiến: “Rèn năng lực, phẩm chất cho học sinh lớp 1qua môn Tiếng Việt” 2. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Lĩnh vực chuyên môn Tiểu học (lớp 1) 3. Mô tả bản chất của sáng kiến: 3.1. Tình trạng giải pháp đã biết: Như chúng ta đã biết, lớp 1 là lớp đầu cấp của chương trình tiểu học. Mỗi môn học ở lớp 1 đều góp phần hình thành và phát triển những cơ sở ban đầu rất quan trọng của việc hình thành nhân cách con người. Năm học 2020-2021 còn là năm học đầu tiên thực hiện chương trình giáo dục phổ thông 2018 mà mục tiêu trọng tâm của việc dạy học theo sách giáo khoa lớp 1 nói chung và môn Tiếng Việt nói riêng sẽ giúp học sinh hình thành, phát triển các phẩm chất chủ yếu, năng lực chung và năng lực đặc thù của môn học như: Năng lực ngôn ngữ và năng lực văn học : rèn luyện các kĩ năng nghe, đọc, nói, viết và giao tiếp. Chúng rất cần thiết để giúp học sinh (HS) học tốt các môn học khác và học tốt ở các lớp trên. Học sinh sẽ thấy được cái hay, cái đẹp của văn học. Từ đó, các em biết yêu thích, tự hào, quý trọng các giá trị về năng lực, phẩm chất được hình thành trong quá trình học tập Tiếng Việt. * Ưu điểm: Đề tài áp dụng và giảng dạy đã góp phần thực hiện mục tiêu dạy học theo định hướng phát triển năng lực, phẩm chất cho HS gắn liền với việc thực hiện thông tư 27/2020/TTBGDĐT. Việc rèn năng lực, phẩm chất cho HS cũng góp phần quan
2. Từ những nguyên nhân trên, sau một thời gian tôi vừa giảng dạy vừa nghiên cứu các biện pháp “Rèn năng lực, phẩm chất cho HS lớp 1 qua môn Tiếng Việt” nhằm góp phần thực hiện hiệu quả kế hoạch giáo dục của lớp, của trường. 3.2 Nội dung giải pháp đề nghị công nhận là sáng kiến: 3.2.1 Mục đích của giải pháp: Với mong muốn tìm ra những biện pháp hiệu quả, khắc phục những hạn chế giúp người GV tự tin trong giảng dạy. Giúp HS có đầy đủ phẩm chất, năng lực cần thiết; làm hành trang cho các em bước vào bậc học cao hơn; dễ dàng vận dụng vào thực tiễn cuộc sống. Rèn năng lực, phẩm chất cho HS còn phát huy năng lực học tập : tích cực, kiên trì, chủ động, độc lập, sáng tạo, phù hợp định hướng đổi mới giáo dục hiện nay. Vì vậy, tôi chọn đề tài này nghiên cứu, thực hiện và chia sẻ với đồng nghiệp. 3.2.2 Nội dung của giải pháp: a. Đối với giáo viên: * Tham gia sinh hoạt tổ chuyên môn theo hướng nghiên cứu bài học, rèn luyện nghiệp vụ sư phạm theo chuyên đề để cùng nhau chia sẻ những kinh nghiệm về việc đổi mới phương pháp và hình thức dạy học. Tùy vào mục tiêu, nội dung, đối tượng và điều kiện cụ thể mà có những hình thức tổ chức phù hợp như: học cá nhân, học nhóm, học trong lớp, học ngoài lớp, . - Có nhận thức đúng đắn về đổi mới giáo dục, nắm chắc mục tiêu, nội dung chương trình Giáo dục Phổ thông 2018 và chương trình sách giáo khoa mới để tuyên truyền đến phụ huynh và xã hội về chủ trương, mục tiêu, phương pháp cũng như hiệu quả của việc tổ chức hoạt động dạy học phát triển phẩm chất, năng lực HS. - GV cũng chuẩn bị tốt về PP đổi mới các giờ thực hành để đảm bảo yêu cầu rèn luyện kĩ năng thực hành, vận dụng kiến thức vào cuộc sống thực tiễn.
3. thực hiện. Đồng thời, GV phải xác định cụ thể những phẩm chất, năng lực chung và năng lực đặc thù nào cần phát triển trong mỗi bài học, mỗi hoạt động giáo dục thực tế. VD: Chủ đề 9 bài 2 ăc ; GV chỉ rõ mục tiêu của 2 tiết như sau: 1. Năng lực a. Năng lực chung + Tự chủ và tự học: Tự giác học tập, tham gia vào các hoạt động. + Giao tiếp và hợp tác: Biết trao đổi với bạn về các sự vật, hoạt động, trạng thái được vẽ trong tranh có tên gọi chứa vần ăc ( mắc áo, quả lắc, ngũ sắc, màu sắc) + Giải quyết vấn đề và sáng tạo: Nhận diện được sự tương hợp giữa âm và chữ của vần ăc; ghép được tiếng chứa vần có âm cuối “c”. b. Năng lực đặc thù + Đọc: đánh vần thầm, đọc trơn từ mở rộng và hiểu nghĩa các từ đó; đọc được bài ứng dụng và hiểu nội dung của bài ứng dụng ở mức độ đơn giản. + Nói- nghe: Nói được câu có từ chứa tiếng có vần ăc + Viết: viết được chữ ghi âm ă, vần ăc và các tiếng, từ ngữ có vần ăc (mắc áo). 2- Phẩm chất: + Góp phần hình thành phẩm chất nhân ái (yêu thiên nhiên, động vật), yêu lao động, chăm chỉ (tích cực tham gia các hoạt động), trung thực( qua cách đánh giá kết quả học tập của mình và của bạn). - Đối với đặc điểm đối tượng HS khác nhau về khả năng nhận thức, GV cần có kế hoạch dạy học phân hóa. Cụ thể: khi xây dựng hệ thống câu hỏi vấn đáp GV cần
4. - Trẻ lớp mới làm quen với trường tiểu học, các em thích được khen ; được thầy cô và các bạn tin tưởng các em sẽ hứng thú trong các hoạt động học tập. Vì vậy, từ đầu năm học tôi đã thực hiện nghiêm túc việc đánh giá thường xuyên bằng lời nói vừa khen để khuyến khích các em vừa động viên các em sửa lỗi theo hướng tích cực. Việc này được tiến hành trong từng tiết học nói chung, tiết Tiếng Việt nói riêng nhất là chú ý nhận xét, động viên HS qua các năng lực và phẩm chất cần đạt của môn học. - Tôi luôn thay đổi nhiều hình thức tuyên dương để các em có động lực học tập tốt hơn VD: Khi học bài kể chuyện “ Bạn cùng lớp” + Em Thư vốn rất ít nói nhưng đã kể được toàn bộ câu chuyện, em còn nhắc nhở các bạn phải giúp đỡ lẫn nhau, tôi kịp thời khen ngợi, cả lớp đều khen và đề nghị chọn bạn tuyên dương trong tiết sinh hoạt đầu tuần. + Một số em có nhiều tiến bộ được tặng 1 quyển tập và tuyên dương trước lớp, hay khi các em viết trong vở tập viết tôi sẽ kiểm tra và dán 1, 2 bông hoa đỏ thắm vào vở nên các em rất thích. - Tạo cơ hội cho hs tự đánh giá và đánh giá lẫn nhau qua hình thức học nhóm, cả lớp trong tất cả các hoạt động đồng thời uốn nắn sửa chữa giúp HS biết cách nhận xét đánh giá vì sự tiến bộ của bạn. *Tổ chức thi đua trong từng hoạt động dạy học : VD: HĐ2 của kiểu bài âm vần mới GV nêu mục tiêu bài học và yêu cầu em nào tích cực phát biểu, đọc to, rõ tiến bộ được tặng 1 bông hoa, tổ nào được nhiều bông hoa được thưởng 1 ngôi sao * Làm tốt công tác chủ nhiệm lớp cũng góp phần năng cao chất lượng học Tiếng Việt.
5. GV là người tổ chức và chỉ đạo HS tiến hành các hoạt động học tập phát hiện kiến thức mới, vận dụng sáng tạo kiến thức đã biết vào các tình huống học tập hoặc tình huống thực tiễn; - Quá trình học tập, HS biết khai thác sách giáo khoa và các tài liệu học tập, biết cách tự tìm lại những kiến thức đã có, suy luận để tìm tòi và phát hiện kiến thức mới; - Tăng cường phối hợp học tập cá nhân với học tập hợp tác, lớp học trở thành môi trường giao tiếp giữa GV- HS, HS- HS nhằm vận dụng sự hiểu biết và kinh nghiệm của từng cá nhân, của nhóm trong việc giải quyết các nhiệm vụ học tập chung; - Chú trọng đánh giá kết quả học tập theo mục tiêu bài học trong suốt tiến trình dạy học thông qua hệ thống câu hỏi, bài tập. Tạo điều kiện để học sinh tự bộc lộ, tự thể hiện, tự đánh giá để có thể phê phán, tìm được nguyên nhân và cách sửa chữa các sai sót; - Ngoài các giờ học chính khóa, tăng cường tổ chức cho HS tham gia các hoạt động trải nghiệm sáng tạo, giao lưu Tiếng Việt, chơi các trò chơi dân gian, Như vậy, dạy học môn Tiếng Việt theo định hướng phát triển năng lực, phẩm chất cho HS đòi hỏi người GV cần có những phẩm chất, kiến thức, kĩ năng để tổ chức tốt việc dạy học Tiếng Việt cũng như các môn học, các hoạt động giáo dục khác nhằm phát triển năng lực tự phục vụ, tự quản, giao tiếp, hợp tác, tự học và giải quyết vấn đề cho HS. Từ đó giúp các em mạnh dạn, tự tin giải quyết một số tình huống gắn với thực tiễn cuộc sống. 3.3 Khả năng áp dụng của giải pháp: Đề tài đã được triển khai vận dụng cho lớp tôi chủ nhiệm từ đầu năm học 2020 – 2021 và tiếp tục thực hiện xuyên suốt trong năm học này để chứng minh cho tính khoa học và thực tiễn của đề tài.
6. Mỏ Cày Bắc, ngày 19 tháng 1 năm 2021