Sáng kiến kinh nghiệm: Một số biện pháp chỉ đạo tổ viên tổ mầm non 1 nâng cao chất lượng tổ chức hoạt động góc cho trẻ lớp 3 tuổi - Lão Thị Phương

Nội dung text: Sáng kiến kinh nghiệm: Một số biện pháp chỉ đạo tổ viên tổ mầm non 1 nâng cao chất lượng tổ chức hoạt động góc cho trẻ lớp 3 tuổi - Lão Thị Phương

1. 1 CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập - Tự do - Hạnh phúc ĐƠN YÊU CẦU CÔNG NHẬN CỦA SÁNG KIẾN Kính gửi: Hội đồng xét công nhận phạm vi ảnh hưởng và hiệu quả áp dụng sáng kiến cấp tỉnh. Chúng tôi ghi tên dưới đây: Nơi công Trình Ngày tác Số Chức độ Ghi Họ và tên tháng năm (hoặc nơi TT danh chuyên chú sinh thường môn trú) Trường Phó 1 Lão Thị Phương 25/08/1985 Mầm non Hiệu Đại học Sông Đà trưởng Trường Giáo Cao 2 Điêu Thị Ún 17/12/1988 Mầm non viên đẳng Sông Đà Là nhóm tác giả đề nghị xét công nhận sáng kiến và hiệu quả áp dụng sáng kiến: “Một số biện pháp chỉ đạo tổ viên tổ mầm non 1 nâng cao chất lượng tổ chức hoạt động góc cho trẻ lớp 3 tuổi trong trường mầm non Sông Đà, thị trấn Nậm Nhùn, huyện Nậm Nhùn, tỉnh Lai Châu” - Lĩnh vực áp dụng sáng kiến đề nghị công nhận phạm vi ảnh hưởng và hiệu quả áp dụng: Chuyên môn. - Ngày sáng kiến được áp dụng lần đầu hoặc áp dụng thử: Từ ngày 10 tháng 9 năm 2023 đến ngày 20 tháng 03 năm 2024. Mô tả bản chất của sáng kiến sáng kiến đề nghị công nhận phạm vi ảnh hưởng và hiệu quả áp dụng: Sự cần thiết của sáng kiến. Mầm non là “Bậc học nền tảng trong hệ thống giáo dục quốc dân”. Vì trẻ mầm non chính là thế hệ măng non của đất nước, sự tư duy của trẻ có được rất phong phú, những gì trẻ được hình thành, được học ở mầm non chính là hành trang vững bước cho trẻ bước vào đời sau này. Cách tiếp cận tốt
2. 2 nhất để giáo dục trẻ lứa tuổi mầm non đó là lấy trẻ làm trung tâm và ứng dụng các phương pháp dạy học “Học bằng chơi, chơi mà học” để thúc đẩy tính chủ động, khả năng tư duy và giải quyết vấn đề của trẻ. Tại trường mầm non trẻ được học thông qua chơi đặc biệt ở các góc chơi càng phong phú bao nhiêu thì càng kích thích trẻ bấy nhiêu và tạo sự ham muốn được khám phá mở mang kiến thức về thế giới xung quanh cho trẻ. Hoạt động góc là một giờ học vô cùng quan trọng trong chương trình giáo dục mầm non. Vì nó có vai trò đặc biệt trong việc phát triển khả năng lĩnh hội, khám phá của trẻ. Thông qua giờ hoạt động góc giúp trẻ rèn luyện trí nhớ, tính quan sát và kỹ năng phân biệt, so sánh nhằm giúp trẻ khắc sâu kiến thức, hiểu sâu nội dung bài học, giúp trẻ phát triển trí tuệ một cách toàn diện. Từ thực tế việc cho trẻ hoạt động góc mỗi ngày của giáo viên chúng tôi đã nhận thấy rằng: Việc thực hiện hoạt động góc không chỉ để cho trẻ chơi mà còn giúp trẻ phát triển toàn diện trong các lĩnh vực ngôn ngữ, thẩm mỹ, thể chất, nhận thức và tình cảm xã hội; hay nói một cách khác đây là cách để trẻ tiếp cận xã hội của người lớn một cách hiệu quả nhất. Chơi ở góc trẻ được tập làm, tập bắt chước những hành động giống người lớn, được thoải mái thể hiện ý tưởng cũng như hành động thể hiện vai chơi của mình, nó giúp trẻ phát triển một cách toàn diện cả về thể chất và tinh thần. Trường Mầm non Sông Đà nằm trên tuyến đường tỉnh lộ 127 thuận tiện cho việc đưa đón trẻ, cơ sở vật chất khang trang, là đơn vị trường đạt chuẩn Quốc gia mức độ 1 tháng 12 năm 2019, năm học 2023 - 2024 trường có 9 lớp học tổng số trẻ là 239 trẻ. Cán bộ quản lý, giáo viên có trình độ năng lực và tâm huyết với công việc, luôn quan tâm và chia sẻ những khó khăn với giáo viên trong mọi hoạt động, đội ngũ giáo viên có trình độ đạt chuẩn và trên chuẩn, có tinh thần đoàn kết, yêu nghề, mến trẻ. Lớp học rộng rãi, sạch đẹp, có môi trường an toàn để chăm sóc giáo dục trẻ, có đồ dùng để phục vụ cho việc tổ chức các hoạt động dạy và học, được đa số cha mẹ trẻ quan tâm, thường xuyên phối kết hợp với cô giáo và nhà trường trong việc chăm sóc và giáo dục trẻ.
3. 3 Năm học 2023 – 2024 tổ mầm non 1 có 5 lớp học tổng số 110 trẻ với 10 tổ viên phụ trách các nhóm lớp trong đó có 5 tổ viên phụ trách khối 3 tuổi và 5 tổ viên phụ trách khối 2 tuổi, giáo viên có kinh nghiệm trong công tác nuôi dưỡng, chăm sóc, giáo dục trẻ, luôn có tinh thần trách nhiệm trong công việc, tích cực học hỏi chuyên môn nghiệp vụ, luôn sáng tạo trong các hoạt động dạy và học, có nhận thức đúng đắn về việc tổ chức hoạt động góc cho trẻ. Nguyên nhân của những hạn chế và sự cần thiết phải đề xuất giải pháp mới để khắc phục những hạn chế đó: Trong việc tổ chức hoạt động góc vẫn còn một số giáo viên chưa khéo léo, linh hoạt, kỹ năng xử lý khi có tình huống xảy ra còn hạn chế, chưa lôi cuốn trẻ tham gia hoạt động một cách hứng thú, giáo viên ít có sự sáng tạo trong việc thiết kế và xây dựng môi trường hoạt động góc mang tính trải nghiệm cho trẻ, chưa quan tâm đến việc ứng dụng công nghệ thông tin trong khi tổ chức hoạt động góc, hoạt động góc tổ chức còn gò bó chưa phát huy được khả năng và tính tích cực chủ động của trẻ. Một số ít giáo viên còn chưa chủ động dành thời gian cho việc sưu tầm, làm đồ dùng đồ chơi tự tạo ở các góc, đồ chơi chưa đáp ứng được nhu cầu chơi của trẻ theo chủ đề, lớp còn ít đồ dùng sáng tạo và đồ dùng tự làm cho các góc chơi và sắp xếp môi trường hoạt động không hợp lý dẫn đến việc trẻ hoạt động không thoải mái, các góc nhốn nháo ảnh hưởng đến nhau, làm cho chất lượng của hoạt động góc không hiệu quả. Qua thực tế cho thấy hầu hết khi giáo viên bắt tay vào việc thiết kế môi trường hoạt động góc hay đi theo lối mòn cũ là xây dựng những góc chơi theo quan điểm cá nhân, góc cố định, chưa cho trẻ được tham gia vào việc nêu ý tưởng thiết kế, đồng hành xây dựng góc chơi cùng cô Việc tổ chức các hoạt động trên lớp, chúng tôi nhận thấy trẻ ở 3 tuổi tuy cùng độ tuổi nhưng mỗi trẻ có một tính cách, một tâm lý khác nhau, đầu năm học một số trẻ đến lớp còn khóc nhiều, khó quen với các hoạt động sinh hoạt ở lớp, một số trẻ nhút nhát, nói chưa sõi, chưa biết để đồ dùng, đồ chơi đúng nơi quy định và kỹ năng thể hiện vai chơi chưa sâu, trẻ nhập vai chưa tốt, nhanh chán với các vai chơi, một số trẻ lại quá hiếu động không chú ý tham gia vào các hoạt động, không thích hoạt động tập thể.
4. 4 Bên cạnh đó vẫn có cha mẹ trẻ thiếu quan tâm và chia sẻ với các cô giáo trong công tác chăm sóc giáo dục trẻ, chưa chú trọng đến việc phối kết hợp cùng cô giáo và nhà trường, chưa hiểu hết ý nghĩa quan trọng của việc chơi hoạt động góc nên một số cha mẹ trẻ chưa tích cực trong việc ủng hộ đồ dùng, đồ chơi và hỗ trợ nguyên vật liệu sẵn có ở địa phương. Từ thực tế trên, chúng tôi theo dõi đánh giá việc nâng cao chất lượng tổ chức hoạt động góc cho trẻ lớp 3 tuổi qua một số hoạt động của giáo viên và trẻ trước khi có sáng kiến và nhận thấy kết quả khảo sát còn thấp cụ thể như sau: Bảng 1: Bảng khảo sát kết quả trước khi áp dụng sáng kiến Bảng 1.1: Bảng kết quả trước khi áp dụng sáng kiến của giáo viên: Nội dung Thiết kế và xây Xây dựng nội dung Sưu tầm đồ dùng Tổng dựng môi trường tổ chức chơi tại góc đồ chơi gần gũi số hoạt động góc lấy trẻ làm trung thân thuộc với trẻ Giáo tâm Tỷ Chưa Tỷ Tỷ Chưa Tỷ Tỷ Chưa Tỷ Trường viên Đạt Đạt Đạt lệ đạt lệ lệ đạt lệ lệ đạt lệ (%) (%) (%) (%) (%) (%) Trường Mầm non 5 1 20 4 80 2 40 3 60 2 40 3 60 Sông Đà Trường Mầm non 4 1 25 3 75 1 25 3 75 2 50 2 50 TT Mường tè Trường Mầm non 3 1 33 2 67 1 33 2 67 1 33 2 67 Mường mô Trường Mầm non 2 1 50 1 50 1 50 1 50 1 50 1 50 Nậm Hàng Bảng 1.2: Bảng kết quả trước khi áp dụng sáng kiến của trẻ: Nội dung Thái độ tích cực Kỹ năng thể hiện Khả năng phối hợp Tổng của trẻ khi tham vai chơi của trẻ với các bạn chơi số gia hoạt động góc trong góc chơi Tỷ Chưa Tỷ Tỷ Chưa Tỷ Tỷ Chưa Tỷ trẻ Đạt Đạt Đạt Trường lệ đạt lệ lệ đạt lệ lệ đạt lệ (%) (%) (%) (%) (%) (%) Trường Mầm non 55 15 27 40 73 16 29 39 71 15 27 40 73 Sông Đà Trường Mầm non 65 20 31 45 69 22 34 43 66 20 31 45 69 TT Mường Tè Trường Mầm non 35 10 29 25 71 9 26 26 74 10 29 25 71 xã Mường Mô Trường Mầm non 27 8 30 19 70 9 33 18 67 8 30 19 70 xã Nậm Hàng
5. 5 Qua 2 bảng khảo sát 1.1 và 1.2 trên cho thấy: Số giáo viên biết thiết kế xây dựng môi trường hoạt động góc còn thấp chỉ đạt từ 20 - 50%, số giáo viên chưa biết cách xây dựng nội dung tổ chức chơi tại góc lấy trẻ làm trung tâm còn cao, Số giáo viên chưa biết cách sưu tầm đồ dùng đồ chơi gần gũi thân thuộc với trẻ vẫn còn chiếm tỷ lệ cao, giáo viên vẫn e dè, sợ sai khi tổ chức hoạt động nếu trẻ không tham gia vào hết các góc theo kế hoạch đã xây dựng, còn can thiệp sâu vào quá trình lựa chọn góc chơi và quá trình chơi của trẻ. Thái độ tích cực của trẻ khi tham gia hoạt động góc còn thấp chỉ đạt từ 15 – 20%, nhiều trẻ còn nhút nhát, ngôn ngữ chưa phát triển nhiều nên kỹ năng thể hiện vai chơi của trẻ còn hạn chế, khả năng phối hợp với các bạn chơi trong góc chơi chưa được linh hoạt, trẻ chưa thể hiện được vai chơi mình chọn, nhanh chán với các góc chơi, trẻ tham gia chơi với thái độ chưa tích cực do không đúng ý thích hoặc do sự định hướng của cô nên không phát huy được khả năng riêng của từng cá nhân trẻ. Từ những thực trạng trên, chúng tôi nhận thấy việc tư vấn giúp đỡ giáo viên tháo gỡ những khó khăn và vướng mắc trong việc xây dựng môi trường hoạt động đặc biệt là các góc chơi tại lớp là rất cần thiết đối với công tác bồi dưỡng chuyên môn tại tổ chúng tôi. Chính vì vậy chúng tôi đã đưa ra một số biện pháp chỉ đạo tổ viên tổ mầm non 1 nâng cao chất lượng tổ chức hoạt động góc cho trẻ 3 tuổi nhằm mang lại hiệu quả cao trong công tác chăm sóc giáo dục trẻ. Mô tả giải pháp của sáng kiến Giải pháp 1: Hướng dẫn và bồi dưỡng cho tổ viên về thiết kế môi trường hoạt động góc theo định hướng đưa đồ dùng thật vào cho trẻ hoạt động góc. Tính mới: Giáo viên có những tư duy, cách làm mới trong việc xây dựng môi trường hoạt động và cách thức tổ chức hoạt động góc sáng tạo, linh hoạt và hiệu quả hơn, phát huy khả năng sáng tạo trong xây dựng môi trường hoạt động đặc biệt là môi trường hoạt động góc của các lớp, biết cách bố trí, sắp sếp các góc chơi khoa học, phù hợp với điều kiện lớp học và với độ tuổi trẻ, có tinh thần tích cực sưu tầm đồ dùng thật để trẻ chơi tập đảm bảo an toàn và gần gũi với trẻ.
6. 6 Việc tổ chức hoạt động góc diễn ra nhẹ nhàng phù hợp kích thích sự hứng thú và tích cực của trẻ hơn. Trẻ chủ động và sáng tạo với từng vai chơi, hứng thú tham gia vào hoạt động, được trực tiếp trải nghiệm với những đồ dùng thật khi chơi tập qua đó giúp trẻ mạnh dạn, tự tin, có kỹ năng đảm bảo an toàn khi sử dụng đồ dùng từ đó những kỹ năng của trẻ sẽ hình thành nhanh chóng. Cách thực hiện: Để tổ chức cho trẻ hoạt động ở các góc đạt hiệu quả cao, đòi hỏi giáo viên phải hiểu, biết thiết kế, xây dựng góc hoạt động theo quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm. Vì vậy ngay từ đầu năm học chúng tôi phối hợp cùng với các đồng chí trong ban giám hiệu nhà trường đã xây dựng kế hoạch thực hiện nhiệm vụ năm học với hoạt động xây dựng môi trường lớp học cho trẻ được trải nghiệm, bám sát vào các nhiệm vụ trọng tâm đó chúng tôi đã xây dựng kế hoạch chỉ đạo và bồi dưỡng cho tổ viên về công tác thiết kế và xây dựng môi trường lớp học mới với quan điểm tăng cường yếu tố trải nghiệm với đồ dùng thực, tức là đưa đồ dùng thật tương ứng với từng góc chơi, vai chơi để trẻ được trải nghiệm thực sự với các đồ dùng, dụng cụ đó. Đối với từng góc chơi trong lớp chúng tôi hướng dẫn giáo viên cách sắp xếp, bố trí các góc sao cho hợp lý, khoa học, trong khi sắp xếp môi trường các góc chơi giáo viên phải khuyến khích trẻ cùng tham gia, gây hứng thú cho trẻ bằng cách khơi gợi trí tò mò của trẻ và những câu hỏi như: Nên để cái bát ở đâu? Nồi, chảo để ở chỗ nào? ấm đun nước để đâu? để trẻ nói lên ý tưởng thiết kế của bản thân rồi gợi ý cho trẻ sắp xếp, bố trí các đồ dùng, phương tiện một cách khoa học, có tính mở, dễ thay thế, bổ sung, dễ lấy, dễ cất, những đồ dùng nặng cần được để trên mặt sàn, những đồ dùng gồm nhiều bộ phận cần được để theo bộ với nhau, lựa chọn đồ dùng để ở khu vực các góc hợp lý, sắp xếp tranh ảnh, sản phẩm hoạt động góc đẹp mắt. Đặt tên góc sao cho dễ hiểu gần gũi với trẻ, chúng tôi chỉ đạo giáo viên tích cực sưu tầm đồ dùng thật để trẻ được trải nghiệm ở các góc, thường xuyên bổ sung các nguyên vật liệu đồ dùng đồ chơi phù hợp với từng
7. 7 chủ đề để trẻ cảm thấy sự mới lạ trong các góc chơi, gây hứng thú và kích thích trí tò mò ham hiểu biết của trẻ tránh sự nhàm chán trong trẻ. Việc lập kế hoạch thiết kế và xây dựng môi trường góc luôn cần đảm bảo các mục tiêu giáo dục đối với trẻ 3 tuổi, những đồ dùng thật để trẻ chơi phải đảm bảo về kích thước, chất liệu, đảm bảo an toàn khi trẻ sử dụng. Đồng thời chúng tôi còn chỉ đạo tổ viên đưa nội dung thiết kế môi trường vào kế hoạch chăm sóc giáo dục của lớp để giám sát công tác xây dựng môi trường giáo dục nói chung, thiết kế môi trường hoạt động góc của lớp học nói riêng thường xuyên theo từng chủ đề. Ví dụ: Góc phân vai (Chủ đề đồ dùng trong gia đình): Ngay từ khi mở chủ đề chúng tôi đã hướng dẫn giáo viên định hướng những đồ dùng cần chuẩn bị để cho trẻ hoạt động ở góc phân vai, sưu tầm các đồ dùng thật đưa vào trang trí góc như: Ấm đun nước, nồi, chảo, bát, thìa, với những buổi hoạt động đầu tuần giáo viên cho trẻ làm quen trước với những đồ dùng thật đó (tên gọi, đặc điểm, cách sử dụng ), những buổi chơi tiếp theo mới cho trẻ chơi với những đồ dùng thật, trong quá trình trẻ chơi giáo viên phải nhắc nhở trẻ kỹ năng sử dụng đồ dùng an toàn. Hình ảnh: Trẻ chơi sử dụng đồ dùng thật khi chơi hoạt động góc
8. 8 Đối với góc thiên nhiên chúng tôi hướng dẫn cho giáo viên tận dụng triệt để sân chơi và khu vực hành lang của lớp để xây dựng góc thiên nhiên phù hợp với hoạt động chơi cho trẻ, tận dụng hành lang của lớp mình tạo một tiểu cảnh nhỏ như đặt những chậu cây xanh, chậu hoa cùng một số nguyên liệu thiên nhiên như gỗ, sỏi, đá.., chuẩn bị những đồ dùng thật có kích thước phù hợp để phục vụ cho trẻ hoạt động ở góc thiên nhiên như “cuốc, xẻng, u doa, xô, chậu đựng nước ” để trẻ được thực hành những kỹ năng như chăm sóc cây, hoa, chơi với cát, sỏi linh hoạt tổ chức các hoạt động cho trẻ, giúp trẻ thích nghi với các môi trường học tập, vui chơi khác nhau. Hình ảnh: Góc thiên nhiên bố trí ở hành lang lớp học Tiếp theo đối với “Góc thực hành kỹ năng sống”: Ở góc này trẻ sẽ được thực hành những kỹ năng sống, kỹ năng tự phục vụ nhiều hơn nên chúng tôi chỉ đạo giáo viên chú trọng sưu tầm đa dạng những đồ dùng thật để trẻ được thực hành, góc chơi phải được bố trí cách xa góc ồn ào, sắp xếp đồ dùng gọn gàng để trẻ dễ dàng lấy và cất đồ, dựa vào những kỹ năng đạt được của trẻ đồ dùng thật để trẻ trải nghiệm phải được thay đổi thường xuyên. Ví dụ: Chủ đề bản thân đồ dùng thật để trẻ chơi, tập là: áo, đôi dép, ba lô, bàn chải đánh răng, gương, lược để trẻ thực hành những kỹ năng như: Tự cởi, cài
9. 9 cúc áo, kỹ năng đeo dép đúng chiều, cách cầm bàn chải đánh răng, cầm lược chải tóc bước đầu để trẻ thực hiện được những kỹ năng này cô giáo phải là hướng dẫn, giúp đỡ trẻ các thao tác. Hình ảnh: Góc thực hành kỹ năng sống Với tư duy xây dựng góc chơi thiết thực hiệu quả nhưng tiết kiệm về kinh phí, chúng tôi đã hướng dẫn và bồi dưỡng cho tổ viên phụ trách lớp về việc thiết kế xây dựng góc chơi trọng tâm riêng cụ thể là thông qua buổi sinh hoạt chuyên môn của tổ chúng tôi chỉ đạo cho tổ viên bàn bạc, thảo luận và thống nhất tìm ra góc chơi trọng tâm riêng cho lớp mình, đầy đủ và không bị trùng với các lớp khác. Các góc chơi được xây dựng chủ yếu tận dụng các nguyên vật liệu từ địa phương, nguyên vật liệu từ thiên nhiên và nguyên vật liệu phế thải, các đồ dùng thật đã qua sử dụng chính là giải pháp mang lại hiệu quả cao vì tiết kiệm được kinh phí mà trẻ vẫn được trải nghiệm thực với các ngành nghề trong cuộc sống thực hàng ngày, đồng thời chúng tôi hướng dẫn cho tổ viên về cách bố trí tạo môi trường để cho trẻ hoạt động học tập, vui chơi; cách tạo không gian đẹp mắt để thu hút trẻ vào các hoạt động. Ví dụ: Tại thời điểm đầu năm học cô giáo sẽ trao đổi và thống nhất lựa chọn cho lớp mình một góc chơi trọng tâm: lớp 3 tuổi A xây dựng góc phân vai
10. 10 nghề “Thợ may”, lớp 3 tuổi B xây dựng góc “Kỹ sư” Ngoài việc bố trí các góc chơi cho trẻ trong lớp hợp lý thì mỗi lớp sẽ đầu tư cho góc trải nghiệm mà mình đã chọn chuyên sâu hơn đó là: sưu tầm các đồ dùng dụng cụ thật cho trẻ trải ngiệm, xây dựng kế hoạch hoạt động giao lưu góc giữa các lớp trong khối. Hình ảnh: Góc trải nghiệm “Nghề thợ may” của lớp Trong việc thực hiện chuyên đề “Xây dựng trường mầm non lấy trẻ làm trung tâm” chúng tôi luôn quan tâm đến việc tôn trọng khả năng riêng của từng cá nhân trẻ, chính vì vậy việc thiết kế và xây dựng môi trường của các lớp đặc biệt là thiết kế xây dựng môi trường góc chúng tôi đã định hướng cho tổ viên tạo cơ hội cho trẻ tham gia vận dụng kiến thức, vốn kinh nghiệm trẻ có, kỹ năng trẻ đã học vào cùng thiết kế, xây dựng môi trường và các góc của lớp mình. Từ đó phát huy được khả năng tư duy, sáng tạo đồng thời rèn cho trẻ ý thức bảo vệ giữ gìn, trân trọng sản phẩm của mình và của mọi người, giúp cho trẻ phát triển toàn diện về các lĩnh vực đặc biệt là kỹ năng sống. Đây là cách tiếp cận mới trong việc tổ chức hoạt động góc cho trẻ, từ việc trẻ chơi với các đồ chơi mô phỏng thì trẻ đã tiếp cận và thay thế bằng đồ dùng thật phù hợp với độ tuổi và đảm bảo an toàn cho trẻ khi sử dụng. Đồng thời thông qua đó giáo dục cho trẻ biết cách sử dụng đồ dùng an toàn.